Wydawnictwo Poznańskie

Kolejna z Serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich, która pyszni się na moim regale, to „Początki” Carla Frode Tillera. To również kolejna piękna okładka przyciągająca wzrok. Co więcej, po lekturze powieści stwierdzam, że pomimo swojej prostoty jest spójna z jej treścią.

Zielony to kolor natury, a natura była przyjaciółką Terjego. Razem z głównym bohaterem krążymy pomiędzy teraźniejszością a przeszłością, pomiędzy ciemnym a jasnym, by zrozumieć postępowanie i odkryć ścieżki życia „destrukcyjnego idealisty”.

– Nikt tak naprawdę nie wie, co się dzieje po śmierci – zacząłem.  – Bawicie się czasem w chowanego?

Skinęła głową.

– Myślę, że śmierć jest jak zabawa w chowanego… Z tą różnicą, że tego, który się schował, szukający znajduje dopiero, kiedy sam umrze.

Terje postanowił popełnić samobójstwo. Ta myśl pojawiała się w jego głowie co jakiś czas, przyjmując różne formy. Na pewno nie była tym, czym okazała się finalnie. Co sprawiło, że mężczyzna zdecydował się na tak dramatyczny krok? Przecież to nie jest kaprys, chwilowa niepoczytalność, ale proces, który w człowieku narasta, pęcznieje i dojrzewa.

Gdy człowiek czuje niemoc, potrzebuje dokonywać poważnych wyborów, pomyślałem, niekoniecznie z chęci zmian, które wybory te miałyby przynieść, ale ponieważ chce poczuć, jak to jest decydować o samym sobie. Ponieważ chce poczuć wolność.

„Początki” Karla Frode Tillera to bardzo intymna powieść otwierająca drzwi do świata Terjego. Fragmentarycznie, poprzez krótkie retrospekcje poznajemy życie mężczyzny, jego rodzinę i otoczenie. Dzięki osobliwej narracji historia wydaje się być surowa, minimalistyczna, wręcz monochromatyczna. Daje nam odkryć tylko tyle ile sama chce. To nie my dyktujemy warunki, ale bohater i architekt tej powieści.

Czytając kolejne rozdziały, przeskakując do różnych momentów życia Terjego, poruszamy się po kalejdoskopie obrazów będących okruchami wspomnień. Ten wyjątkowy archipelag pozwala nam coraz lepiej poznać mężczyznę, jego myśli oraz przeżycia. Dostajemy od niego kredyt zaufania i skrzętnie z niego korzystamy. Ale czy potrafimy odnaleźć sens jego postępowania? Czy dostrzeżemy początki?

Powieść Carla Frode Tillera wciągnęła mnie do swojego świata. Niewesołego, nieprostego, dysfunkcyjnego i destrukcyjnego. Zafundowała morze emocji oraz to, co bardzo cenię w literaturze skandynawskiej, czyli obrazy przedstawiające symbiozę człowieka z przyrodą i jej niebagatelny wpływ na jego życie.

Lektura godna uwagi!

Tytuł: „Poaczątki”
Autor: Carl Frode Tiller
Wydawnictwo Poznańskie
Tłumaczył: Katarzyna Tunkiel
Forma książki: papierowa; dostępna w formie ebooka
Gatunek: literatura piękna
Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich

Debiut literacki Gabe’a Habasha bardzo mnie zaskoczył. Przyznaję, że nie spodziewałam się tak nieoczywistej historii, tak pokrętnej narracji i w efekcie przeróżnych emocji. Krótki opis sugeruje, że jest to książka o młodym człowieku, który w niewielkiej miejscowości Północnej Dakoty uczy się, aby uzyskać licencjat, a w czasie wolnym bardzo intensywnie trenuje zapasy. To jego konik i życiowa misja, której podporządkował całe swoje życie.

Następnie przeczytałam blurby, których jest całkiem sporo. Jednoznacznie wskazują, że powieść Habasha jest czymś wyjątkowym, niepokojącym, doskonałym. Mam ograniczone zaufanie do blurbów. Niejednokrotnie po przeczytaniu danej książki wydawały mi się mocno na wyrost, albo po prostu się z nimi nie zgadzałam. Jednak w przypadku „Nazywam się Stephen Florida” pod wieloma mogłabym się podpisać. Od siebie dodałabym jeszcze, że to nie jest powieść dla każdego.

Stephen Florida jest nietuzinkową postacią. Tajemniczy, skryty, o mocno zakorzenionych poglądach i jasno określonych celach w życiu. Bycie najlepszym w zapasach, to jego fiksacja. 

Bo do mnie należy pokonywanie i zasmucanie innych. Kucam nad nim. A raczej nad jego skorupą. I chcę go obrócić, żeby dostać się do jego słodkiego brzuszka, gdzie najlepsze mięsko.

Habash wplata w powieści sporo opisów walk zapaśniczych i wątków związanych ze sportem. Robi to w tak sugestywny sposób, że czytelnik jest niemal przekonany, że autor miał do czynienia z tą dyscypliną sportu. Co więcej, pisze o zapasach w tak wyrafinowany sposób, że te momenty nie dłużą się, nie przelatujemy ich wzrokiem, ale aktywnie w nich uczestniczymy.

Powieść jest wołaniem osoby samotnej, głosem jednostki w wielkim świecie, która obrała sobie w życiu konkretny cel, aby nadać mu sens.

Tkwię w tym wszystkim po uszy, utknąłem w tej historii, która nigdy nie daje mi spokoju.

Tutaj walka nie odbywa się tylko na macie zapaśniczej, ale dzień po dniu i w każdej godzinie. Żeby przetrwać, przeżyć, osiągnąć swój cel. Towarzyszy jej ciągłe napięcie oraz frustracja. 

Habash opisał historię Floridy w taki sposób, że czytelnikowi towarzyszy niepokój, ale i ciągła chęć bliższego poznania młodego mężczyzny. Dążymy do zaszufladkowania głównego bohatera, włożenia go w utarte, znane ramy, ale on cały czas się wymyka. W momencie kiedy przyklejamy mu łatkę, on od razu pokazuje inną twarz i nasze wyobrażenie o nim ulega zmianie. Walka trwa nie tylko na kartach książki. Ona również toczy się w naszej głowie.

„Nazywam się Stephen Florida” jest bardzo ciekawym i intrygującym debiutem, ale nie tak łatwym w odbiorze. Napisany w pierwszoosobowej narracji daje poczucie bliskiego obcowania z głównym bohaterem. Uważam, że warto sięgnąć, bo takie powieści nie zdarzają się często.

Tytuł: „Nazywam się Stephen Florida”
Autor: Gabe Habash
Wydawnictwo Poznańskie
Tłumaczył: Jędrzej Polak
Forma książki: ebook
Gatunek: literatura piękna

Przyznaję, że zostałam tym tytułem zbombardowana. Przed premierą i zaraz po niej, pojawiała się w bardzo wielu miejscach, ozdobiona bardzo optymistycznymi i emocjonalnymi opiniami i recenzjami. Śmiem twierdzić, że ta nowość na rynku wydawniczym wdarła się niczym huragan do domowych bibliotek, nie omijając również mojej.

Trzynastoletni Jojo ma malutką siostrę, mamę, tatę i dziadków. Mieszkają w południowej części Stanów Zjednoczonych, gdzie rasizm cały czas buzuje pod skórą i wpływa na kondycję kolejnych pokoleń. Rodzina Jojo nie jest spójnym monolitem, w którym każdy się wspiera i może liczyć na pomoc drugiego. To rodzina dysfunkcyjna, w której trybiki wdarła się obojętność i hedonizm, a prawdziwe i najważniejsze uczucia, które winny ją spajać, rozkruszyły się i rozwiały. Egzystują raniąc swoje uczucia, a w lepszych momentach próbują wyleczyć rany, zrozumieć i być choć trochę szczęśliwymi.

Książka Jesmyn Ward, to cząstka historii Ameryki, z jej grzechami i koszmarami, która wyróżnia się różnorodnością przekazu oraz kreacją bohaterów. To powieść drogi, która uzmysławia, że zawsze istnieje jakieś jutro. Wspaniały przekład Jędrzeja Polaka oraz piękna, sugestywna okładka, która w mojej ocenia doskonale pasuje do treści, dopełniają obrazu całości.

„Śpiewajcie, z prochów, śpiewajcie”, to powieść, w której obecność metafizycznego świata tworzy specyficzny, oniryczny klimat nadający jej lekkości, pomimo poruszanych trudnych i bolesnych tematów. Taki zamysł i konstrukcja powieści sprawiają, że to od czytelnika zależy jak mocno się w tę historię zaangażuje, jak wiele z niej dla siebie wyciągnie i jak ją przeżyje.

Bardzo mocno wierzę, że historia Jesmyn Ward i sposób jej przedstawienia mogą poruszyć w niejednym czytelniku najgłębsze struny emocji. Jednak na mnie nie wywarła aż takiego wrażenia. Poniesiona falą bardzo dobrych ocen, oczekiwałam powieści-petardy, która wgniecie w fotel i literacko wstrząśnie. Finalnie „stoję w rozkroku” mając pełną świadomość, że jestem w gronie nielicznych, których powieść nie porwała.

Czasem nie można znaleźć tego, czego się szuka – choćby najwytrwalej.
Czasem świat ukrywa to przed nami.

Tytuł: „Śpiewajcie z prochów, śpiewajcie”
Autor: Jesmyn Ward
Wydawnictwo Poznańskie
Tłumaczył: Jędrzej Polak
Forma książki: papierowa, dostępna w formie ebooka
Gatunek: literatura piękna

Ocena: 4,5/6

„Kwintesencja norweskości” – powiedziała Magdalena. Czyż to nie jest piękna zachęta! Nie mogłam przejść obojętnie obok takiego podszeptu, gdyż skandynawską literaturę lubię i cenię. Oczarowuje mnie i działa na moje zmysły jej surowy, chłodny, szaro-biało-czarny klimat tworzony przez autorów zarówno w powieściach kryminalnych, jak i w literaturze współczesnej.

Tarjei Vasaas napisał powieść uniwersalną, której przekaz był aktualny pięćdziesiąt lat temu i pozostaje taki do dzisiaj. „Ptaki” są klaustrofobiczne, duszne, a zarazem posiadają wiele wentyli pozwalających na wyrównywanie emocji kotłujących się podczas lektury. Głównymi bohaterami są człowiek jako jednostka oraz przyroda.

Człowiek przedstawiony jest jako istota skomplikowana, jedyna w swoim rodzaju, której nie można wpasować w ściśle określone ramy. Człowiek, który na swój, osobliwy sposób postrzega otaczający go świat walcząc ze swoimi strachami i zmorami.

Przyroda również ma swoje prawa. Wymaga szacunku i odpowiedniego traktowania, ale jest też ostoją dla samotnego człowieka, który może powierzyć jej swoje tajemnice.

Matiss i Hega, to brat i siostra mieszkający samotnie, gdzieś tam w ubogiej chacie ze starych drewnianych bali.

Mieszkali w całkowitym niemal odosobnieniu, jak okiem sięgnąć ani jednaj zagrody, dopiero za świerkowym lasem przebiegał główny trakt obok dużego osiedla. Po tej stronie lśniło jezioro, przeciwległe jego brzegi majaczyły daleko, daleko.

Matiss nie postrzega świata tak jak ja i Ty. Jest inny, bardzo wrażliwy, inaczej interpretujący słowa, zdania, gesty, drugiego człowieka oraz  przyrodę. A my widzimy życie jego oczami, przeżywamy jego emocje myśląc i odczuwając jak on. I to jest niezwykłe. I to jest smutne.

Vesaas pokazuje nam wycinki z życia Matissa. Akcja snuje się niczym jesienna mgła pełna tajemnicy. Każde jedno słowo jest nieprzewidywalne. Nie wybiegamy myślami do przodu, bo możemy zabłądzić.

W tak krótkiej formie (mój egzemplarz ma 188 stron), autor w mistrzowski sposób ukazał studium samotności, odmienności, lęku przed światem, a przede wszystkim drugim człowiekiem. „Ptaki” szarpią emocjami, momentami wprawiając w osłupienie. Zadziwiają swoją prostotą oraz ogromną siłą oddziaływania. 

Książka oczaruje miłośników smutnych, eterycznych i pełnych refleksji historii, przedstawionych w nieoczywisty sposób. Bardzo polecam!

Tytuł: "Ptaki"
Autor: Tarjei Vesaas
Wydawnictwo Poznańskie
Tłumaczył: Beata Hłasko
Forma: papierowa, niedostępna w formie ebooka
Gatunek: literatura piękna
Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich

Ocena: 5,5/6