Biografia

Katarzyna Zyskowska pisze świetne powieści. W pamięci mam Sprawę Hoffmanowej, Historię złych uczynków, czy niedawną Nocami krzyczą sarny. W swoim dorobku ma również docenioną przez czytelników powieść biograficzną Szklane ptaki, przybliżającą losy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Warto podkreślić, że powieść biograficzna to ten szczególny rodzaj opowieści, gdzie wyobraźnia autora jest spoiwem łączącym fakty z życia bohatera. To historia osnuta na prawdziwych wydarzeniach, będąca fikcją literacką i kreacją artystyczną autora.

Tym razem, przy okazji pomysłu wznowienia powieści o najsłynniejszej Polce, stworzyła jej nową odsłonę.

Alchemia jest swego rodzaju hołdem, epitafium dla wybitnej polskiej naukowczyni Marii Skłodowskiej-Curie. Katarzyna Zyskowski napisała: „mam poczucie, że o tej ikonicznej postaci wciąż w przestrzeni publicznej mówimy za mało. Szczególnie w Polsce, jej rodzinnym kraju”.

O fabule

W swojej najnowszej książce autorka oddała głos nie tyle chemiczce, dwukrotnej noblistce, ile kobiecie, która walczyła o miłość, pomimo ograniczeń stawianych przez społeczeństwo i kulturową zaściankowość.

Jednak obcy, szczególnie mężczyźni, którzy sami zmieniają kochanki jak rękawiczki, mając równocześnie gęby pełne Boga, z lubością rozpoczną polowanie na czarownice i podłożą ogień pod pani nos. Jest pani, droga Marie, ucieleśnieniem wszystkiego, czego ci mali duchem ludzie się obawiają: postępu, emancypacji i rewolucji społecznej.

Katarzyna Zyskowski skupiła się na dwóch ważnych momentach w życiu Marii Skłodowskiej. Jednym była młodzieńcza miłość osiemnastoletniej Mani i Kazimierza Żórawskiego (później wybitnego matematyka). Małżeństwo ubogiej guwernantki z paniczem byłoby mezaliansem, którego nie udźwignęłaby rodzina mężczyzny. Drugi to związek Marii, już wdowy, z żonatym Paulem Langevinem, który niósł się głośnym echem wśród Paryżan. Maria musiała stawić czoła hipokryzji, pogardzie, krótkowzroczności i bezpardonowej krytyce społeczeństwa. Fala nieprzychylności zalewała kobietę i jej dotychczasowe naukowe dokonania do tego stopnia, że chciano uniemożliwić jej wyjazd do Szwecji po odbiór Nagrody Nobla.

O wrażeniach

Alchemia to wycinek z życia (a nawet dwa wycinki), który rzuca światło na to, z czym musiała się mierzyć Maria Skłodowska-Curie, o co walczyć, jakie trudności pokonywać, żeby doświadczyć szczęścia w miłości. To powieść lekka, przyjemna i emocjonująca, budująca most do historii życia chemiczki, ale również do historii Polski i Francji (Szczuki 1886 rok, Królestwo Polskie w Cesarstwie Rosyjskim oraz Paryż 1911 rok). Alchemię czyta się jak dobrą powieść obyczajową, przy czym świadomość, że jej bohaterowie zapisali się wyraźnymi i dużymi literami na kartach historii oraz w świecie nauki, robi wrażenie i sprowadza na ziemię z bujania w obłokach.

Tytuł: Alchemia. Powieść biograficzna o Marii Skłodowskiej-Curie
Autor: Katarzyna Zyskowska
Wydawnictwo Znak Literanova
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book i audiobook
Gatunek: powieść biograficzna
Współpraca barterowa

Z prozą Katarzyny Zyskowskiej spotkałam się do tej pory dwukrotnie. Pierwszą była Historia złych uczynków, która początkowo mnie nie uwiodła, po czym wessała w swój „gęsty, momentami smolisty, lepki, cuchnący klimat”. Druga zabrała mnie w lata 30. i uwikłała w Sprawę Hoffmanowej. Już te dwie powieści pokazały mi, że polska autorka potrafi tworzyć wyjątkowy klimat sprawiając, że czytelnik odrywa się od rzeczywistości i przenosi się w wykreowany literacki świat. Smaku dodaje realność postaci i otoczenia, w jakim się odnajdują.

W najnowszej powieści Katarzyny Zyskowskiej jest podobnie i równocześnie inaczej. Nie skłamię pisząc, że obawiałam się narracji z perspektywy bohaterów, którzy mieli swoje pierwowzory w przeszłości i byli uczestnikami historycznych wydarzeń. Kto z nas nie zna z czasów szkolnych twórczości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego?

Autorka w burzliwej fabule pełnej dramatycznych zwrotów akcji odtworzyła uczuciowe życie polskiego poety i przybliżyła postaci kobiet, które były dla niego najważniejsze — matki i żony. Stworzyła piękną historię miłosną, która wije się od roku 1941 i ma tragiczny koniec w 1944.

Od początku wiemy, że szczęśliwego zakończenia nie będzie, ale pełni nadziei liczymy na to, że to, co przydarzyło się Krzysztofowi Kamilowi i Basi, było tym najlepszym, co ich mogło spotkać w czasie burzliwych lat wojny.

Szklane ptaki to trójgłos Basi, Krzysztofa Kamila i Stefanii, który ledwo zaczyna mówić i opowiadać historię, a zaraz zostaje zduszony.

Kilka słów o wrażeniach

Powieść Katarzyny Zyskowskiej to czuły hołd dla wszystkich młodych ludzi, którym wojna odebrała młodość i zmusiła do heroicznej walki o ojczyznę. Poeci, pisarze, artyści, wszyscy musieli się wpasować do rzeczywistości. Nie każdy był bohaterem, ale bohatersko, na miarę swoich możliwości walczył z okupantem. A miłość? Dodawała odwagi i wiary w przetrwanie.

Szklane ptaki czyta się ze ściśniętym sercem i żalem, że musiało wydarzyć się nieuniknione. Jednak warto udźwignąć te emocje i z czułością popatrzeć wstecz.

Czy się boję? Czy myślę o śmierci?

Nie wiem.

Czy myślę o Baśce?

Bezustannie.

Czy tak sobie wyobrażałem powstanie?

To ponad ludzkie wyobrażenie.

Tytuł: Szklane ptaki. Opowieść o miłościach Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
Autor: Katarzyna Zyskowska
Wydawnictwo Znak Literanova
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: biografia, pamiętnik, literatura piękna