Reportaż

Z prozą Małgorzaty Rejmer spotkałam się przy okazji reportażu „Błoto słodsze niż miód. Głosy komunistycznej Albanii.”  W dopisku mojej opinii o tej książce napisałam „na pewno sięgnę po inny reportaż autorki „Bukareszt. Kurz i krew” z 2013 roku, ponieważ autorka potrafi słuchać ludzi niewysłuchanych”.

„Bukareszt. Kurz i krew” nie jest reportażem sensu stricto. To hybryda eseju, reportażu, felietonu oraz zabawnych historii i przeżyć autorki. To portret stolicy Rumunii, która „jest jak ciastko kupowane w niedzielę, niby czekoladowe i słodkie, ale z gorzką polewą. Nie znajdzie się tu łatwego piękna”. To książka o mieście, które jest dwa razy większe od Paryża, a jego centralnym elementem jest monstrualny, jeden z największych na świecie, budynek Pałacu Parlamentu, znany jako Dom Ludowy.

Małgorzata Rejmer potrafi w doskonały sposób łączyć ze sobą różne formy przekazu i znakomicie poruszać się pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Bukareszt w obecnej formie nie istniałby bez Nicolae Ceaușescu, a książka o Rumunii bez wątków dotyczących rządów dyktatora. Trzęsienia ziemi, II wojna światowa oraz przede wszystkim rządy rumuńskiego polityka były głównymi sprawcami zniszczenia ogromnej liczby zabytków. Autorka podpowiada i sugeruje czytelnikom, że warto poszukać, wejść w boczne uliczki i odkryć to miasto na nowo. 

Bezwstyd, histeria stylu, fasadowość. Przy Bukareszcie każde europejskie miasto wydaje się tak statyczne, że aż nudne.

W książce Małgorzaty Rejmer znajdziemy bardzo wiele. Oprócz wspomnianych rządów dyktatora, które odcisnęły niezatarte piętno na państwie, jego stolicy oraz mieszkańcach, wdrukowując w ich umysły poczucie smutku oraz rezygnacji, pisze o metaforycznym kurzu zalegającym na ulicach miasta. O dekretowych dzieciach, hordach bezpańskich psów, osobliwych taksówkarzach, wyjątkowym poczuciu humory Rumunów oraz przesądach i wierzeniach, które są elementami ich życia.

Społeczeństwo rumuńskie jest społeczeństwem milczenia, nie ma tradycji buntowania się przeciw władzy. Nic dziwnego, że Ceausescu wprowadzał w życie wszystko, co zaplanował: nikomu przez myśl nie przeszło, że można mu stawiać opór.
Totalitaryzm wchodził ludziom do domów, zaglądał do garnków i do łóżek. Ludzkie życie było sprawą państwa.

Po lekturach dwóch książek autorki jestem pod wielkim wrażeniem sposobu w jaki postrzega otoczenie, co potrafi wyłuskać z zakamarków miasta oraz rozmów z ludźmi. Oplatając opowieści własnymi przeżyciami i historiami z życia sprawia, że jej książki czyta się z wypiekami na twarzy. Poza tym świetny warsztat pisarski sprawia, że to co zostaje przelane na papier jest niebywale ciekawe i pasjonujące. Jestem pewna, że każdą kolejną powieść Małgorzaty Rejmer przyjmę z wielką radością. 

Tytuł: „Bukareszt. Kurz i krew”
Autor: Małgorzata Rejmer
Wydawnictwo Czarne
Forma książki: ebook
Gatunek: literatura faktu

Są takie książki, są takie historie, które uzupełniają naszą wiedzę o wydarzeniach z przeszłości, nadają naszym wyobrażeniom inny kształt, albo po prostu są źródłem wiedzy, której do tej pory nie mieliśmy. I nie są literaturą popularnonaukową. Do ich grona niewątpliwie można zaliczyć reportaże Swietłany Aleksijewicz. Nie tak dawno pisałam o „Czarnobylskiej modlitwie„, będącej chórem poruszających głosów świadków największej w dziejach energetyki katastrofy jądrowej. W „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” autorka wysłuchała dziesiątek kobiet, radzieckich kobiet, które walczyły w II Wojnie Światowej.

Kiedy myślę „wojna”, to pierwszym skojarzeniem i obrazem jaki mi się wyłania są mężczyźni w mundurach, samoloty, czołgi, broń, zniszczenia, śmierć. Kobiety są obecne, a jakże, jednak w pierwszym odruchu obsadzam je w roli sanitariuszek, kucharek, zaopatrzeniowców, czyli dosyć stereotypowo. A przecież kobiety, radzieckie kobiety były snajperkami, lotniczkami, stały ramię w ramię z mężczyznami. Heroski, silne, waleczne, oddane sprawie i ojczyźnie.

Swietłana Aleksijewicz dała im głos, a one opowiadały. Niektóre z chęcią, wylewnie, szczerze, inne zaś fragmentarycznie, przepuszczając wspomnienia przez filtr emocji, bo to wszystko co przeżyły nadal było zbyt bolesne i nadal w nich rezonowało. Dzięki nim możemy dowiedzieć się co przeżywały, jak czuły się w roli żołnierzy wyzutych z kobiecości. I w końcu w jaki sposób otoczenie je przyjęło i jak były traktowane kiedy wojna już się skończyła.

Reportaż poraża autentycznością. Jest bolesny i wstrząsający. Nie znam innego, tak „kobiecego obrazu” wojennych działań, okresu, który wyzwala w człowieku niezbadane pokłady siły i bohaterstwa. To proza, która porusza do głębi i obok której nie da się i nie można przejść obojętnie. 

Nie można mieć jednego serca do nienawiści, a drugiego – do miłości. Człowiek ma jedno, więc zawsze myślałam o tym, jak to serce ocalić.

Krzyknięto do nas: „Zwycięstwo!” (…) Pamiętam swoje pierwsze uczucie – radość. I od razu, w tej samej chwili – strach! Panika! Panika! Jak tu dalej żyć? (…) Przedtem bałyśmy się śmierci, a teraz życia – to było jednakowo straszne.

Tytuł: „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety”
Autor: Swietłana Aleksijewicz
Wydawnictwo Czarne
Tłumaczył: Jerzy Czech
Forma książki: audiobook, czyta Krystyna Czubówna
Gatunek: reportaż, literatura faktu

Ocena: 5,5/6