ArtRage

Słowem wstępu

Seria Cymelia Wydawnictwa ArtRage jest wyjątkowa, to trzeba przyznać (cymelia albo cimelia: zbiory lub obiekty o szczególnej wartości, odpowiednio chronione i przechowywane). Jak na serię o takiej nazwie przystało, ma swoją piękną oprawę. Za projekty okładek odpowiada Łukasz Piskorek, a projekty typograficzne robi Mimi Wasilewska.

49 idzie pod młotek Thomas Pynchon napisał w 1965 roku, a pierwsze polskie tłumaczenie powstało 39 lat temu. Autorem przekładu był i jest Piotr Siemion. Obecne wznowienie powieści zostało przeglądnięte i uzupełnione.

Po lekturze „pynchona” utwierdzam się w przekonaniu, że postmodernizm nie jest mi najbliższy. Wyciąga do mnie rękę, chce zadzierzgnąć przyjaźń, ale nie potrafię nadawać na tych samych falach. Zdecyduje się na pozostanie na stopie kumplowskiej i kontaktach od czasu do czasu.

Moje myśli podczas czytania kotłowały się niczym nitki i sznurki z okładki Łukasza Piskorka (dobra robota!).

Podejmowane przez główną bohaterkę Edypę Maas kroki, jej „łapanie króliczka” i wpadanie co rusz do innej norki wydarzeń, prowadziły do próby racjonalizowania działań i układania fabuły w logiczną całość za wszelką cenę.

Kilka słów o fabule

Edypa dostaje niespodziewane zadanie. Po śmierci kochanka, potentata na rynku nieruchomości, staje się wykonawczynią jego testamentu. Po drodze odkrywa tajemniczą organizację. Próba dojścia do prawdy wciąga ją w sieć spisków i surrealistycznych zagadek i symboli. Konspiracja, paranoja, dezinformacja, informacyjny chaos będą ją oplatały i sprawiały, że zacznie wątpić w swoje postrzeganie świata.

Kilka słów o wrażeniach

Mój sposób odbierania literatury nie jest do końca gotowy/zdolny na taką dawkę fabularnych fikołków. Jednak, pomimo mojego niedostosowania i po przeczytaniu niezwykle ciekawego posłowia Piotra Siemiona uważam, że powieść Pynchona jest niezwykła. To, czego ja nie potrafiłam złapać (ten króliczek cały czas mi uciekał), wytłumaczył mi tłumacz. Warto zwrócić uwagę, że powieść powstała lata temu, a czytając ją w 2024 roku, nie uważamy, że jest anachronizmem.

Czy oddzielenie prawdy od iluzji jest proste? Dezinformacyjny szum i wciskanie nieprawdy nie są nam obce. W wielu aspektach absurdalność świata Pynchona możemy znaleźć na własnym podwórku.

Warto sięgnąć po 49 idzie pod młotek, chociaż to powieść trudna do jednoznacznej interpretacji.

PS Niezwykle ciekawe było zmaganie się tłumacza z pierwszym przekładem. Piotr Siemion napisał o tym w posłowiu. Chapeau bas!

Tytuł: 49 idzie pod młotek
Autor: Thomas Pynchon
Wydawnictwo ArtRage
Przekład: Piotr Siemion
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna
Seria Cymelia
Współpraca barterowa

Czas starego Boga to kolejna powieść Stefana Barry’ego, irlandzkiego pisarza, którego książki były wielokrotnie nominowane do Nagrody Bookera (ta również).

Kilka słów o fabule

Emerytowany policjant Tom Kettle mieszka sam w przybudówce do wiktoriańskiego zamku. Żyje spokojnie, kontemplując otaczającą go naturę. Pojawienie się w progu jego mieszkania kolegów po fachu, uruchamia zapadnię do przyszłości. Sprawa, którą spędza sen z powiek Tomą, ponownie wypływa na wierzch i niczym plama oleju unosi się na powierzchni jego wspomnień. Tom opowiada nam historię swoją i swojej rodziny: żony June, córki Winnie i syna Joego. Wydawałoby się, że łaskocze, przyjemnie smyra słowem, jednak po tym kontakcie zostają wyraźne, mocno zarysowane ślady. Ślady, które zrobiły bestie w ludzkiej skórze. Stygmaty wypalone na duszy, które stały się początkiem traumy i trucizną sączącą się w krwiobieg.

Kilka słów o wrażeniach

Sebastian Barry napisał powieść, która uchyla, a potem wywarza drzwi do przeszłości Irlandii, o której chciałoby się zapomnieć. Ta przeszłość jest fundamentem budowli, jaką jest rodzina Kettle. Pisze o cierpieniu, próbach porządkowania życia, układania go, by sukcesywnie zbliżać się do stabilizacji i szczęścia. Ale fundamenty są zatrute. Co z tej rodziny zostanie?

Sebastian Berry ma dar snucia opowieści. Tworzy je ze słów, które mają moc. Nie daje czytelnikowi odpowiedzi na wszystkie pytania i wątpliwości. Dozuje, rzuca tropy, wskazówki. Czytelnik samodzielnie układa sobie w głowie historię głównego bohatera, sympatyzując z jego postacią. Gradient Czasu starego Boga jest wielokolorowy, zmienny, z przewagą ciemnych, mrocznych odcieni. To powieść do powolnego poznawania, uważnego przypatrywania się. Bardzo ciekawe doznanie i warte przeżycia w czytelniczym życiu. Polecam!

Tytuł: Czas starego Boga
Autor: Sebastian Barry
Wydawnictwo ArtRage
Przekład: Aga Zano
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book i audiobook
Gatunek: literatura piękna
Współpraca barterowa

Czytelnicy znający twórczość belgijskiego powieściopisarza, nie przejdą obok Wejścia obojętnie (nie powinni przejść). Trzeba przyznać, że Stefan Hertmans wspaniale potrafi łączyć fakty z fikcją literacką, tworząc utwory, które działają na wyobraźnię i sprawiają, że czytelnik poznaje lub przeżywa przeszłość po raz kolejny.

Najnowsza powieść zatytułowana Wejście to historia osobista, która odkrywa niezwykle fakty z życia pewnej rodziny. Zaczęło się bardzo niewinnie. Latem 1979 roku Hertmans kupił dom w Gandawie, który pomimo kiepskiego stanu, urzekł przyszłego właściciela. Jak się później okazało, historia domu odkryła oszałamiające fakty i pozwoliła odbyć niezwykłą podróż do przeszłości poprzednich właścicieli. Zbierając porozrzucane elementy opowieści, szperając w archiwalnych zbiorach, wyciągając wspomnienia od żyjących członków rodziny, stworzył Wejście.

Jest to opowieść o człowieku, którego poglądy pokierowały na ścieżkę radykalnych działań dyktowanych przez formację nazistowską. Stefan Hertmans w idealnie wywarzony sposób opisuje historię rodziny: żony i dzieci oraz kochanek, oddając im powieść we władanie. Tylko od czasu do czasu ujawnia się, jako głos z zaplecza, kotwicząc powieść w kartach burzliwej historii Belgii z czasów wojny.

Autor operuje niezwykłym stylem. Oszczędnie, surowo, bez nadmiaru ozdobników potrafi pisać zarówno o historycznej prawdzie, jak i emocjach. To nie jest gawęda, ale konkretna zachęta do poznania historii mieszkańców poprzez historię kraju i na odwrót.

Co warto dodać, książka wzbogacona jest licznymi zdjęciami, które pozbawiają miejsca na domysły. Całość tworzy niezwykłą opowieść o jednostce oraz rodzinie, która nie dawała przyzwolenia na działania męża i ojca. Czy byli świadomi jego działań? Kiedy dotarło do nich, czym zajmuje się Willem Verhulst? Jak radzili sobie z tą świadomością?

W mojej ocenie to kolejna świetna powieść Stefana Hertmansa. Mam mocne poczucie, że sięgnę po każdą kolejną książkę, którą napisze. Polecam!

PS Polecam uwadze Nawróconą oraz Wojnę i terpentynę (wznowioną przez Wydawnictwo ArtRage).

Tytuł: Wejście
Autor: Stefan Hertmans
Wydawnictwo ArtRage
Przekład: Alicja Oczko
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna
Współpraca barterowa

Najnowsza powieść z Serii Cymelia Wydawnictwa ArtRage to kawał dobrej literatury – dosłownie i w przenośni. Książka liczy blisko 500 stron i jest słowną esencją. Skoro Zeno Cosini został wydany pod szyldem wymienionej serii, to oznacza, że to literatura zapomniana, a ważna, wręcz kultowa, niepłynąca głównym nurtem, upraszająca się o uwagę. Czyż samo to nie powoduje szybszego bicia serca?

Zeno Cosini wyszedł spod pióra Italo Svevo, czyli tak naprawdę Ettorego Schmitza, 101 lat temu. Powieść nie powstałaby, gdyby nie namowy Jamesa Joyce’a. Dobrze się stało, bo dzięki temu czytelnicy mogą przeżyć wyjątkowy czytelniczy czas w towarzystwie tytułowego głównego bohatera i narratora.

Przyznaję, że wypiłam z Zeno niejedną kawę. On mówił, ja słuchałam. Ileż można słuchać mężczyzny opowiadającego o swoim życiu? Mężczyzny o rozdmuchanym ego? Długo, dużo, intensywnie. Zeno, dostał zadanie od swojego lekarza – spisać swoje przeżycia, zrewidować i zarchiwizować swoje wspomnienia. Czy pozwoli mu to lepiej poznać samego siebie?

Kilka słów o wrażeniach

Italo Svevo potrafił stworzyć żywego bohatera, który tryska ironią, ma poczucie humoru, bardzo ciekawe (oryginalne!) spojrzenie na świat i nie wstydzi się swoich czynów i postępków. Jego opowieść to kilka kamieni milowych, z których każdy jest drobiazgowy, dokładny i na tyle sugestywny, że udaje nam się poznać bohatera od podszewki, ze wszystkimi fastrygami i prującymi się szwami. Nic przed nami nie zataja. Szczerość przede wszystkim.

Podczas tego monologu poznajemy nie tylko bohatera, ale również jego rodzinę, kochanki. Wynurzenia okraszone są całym wachlarzem emocji, afektu i wewnętrznego dialogu z samym sobą. Jest zabawnie, poważnie, strasznie. Możemy się uśmiechać, oburzać, ba! nawet grozić palcem. Wracamy i słuchamy i tak w kółko.

Spotkania z Zeno Cosini były żywe i esencjonalne. Ta powieść napisana pięknym językiem jest niezwykle spokojna. To pochwała słów nanizanych na nić życia jednostki, skłaniająca do zatrzymania się i refleksji. Niezwykle przyjemnie czytało mi się tę powieść, chociaż główny bohater wcale taki sympatyczny nie jest. Do zaczytania się. Polecam!

Tytuł: Zeno Cosini
Autor: Italo Svevo
Wydawnictwo ArtRage
Przekład: Zofia Ernstowa
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna
Seria Cymelia
Współpraca barterowa

Powieść norweskiej pisarki jest historią zamkniętą w sekretarzyku z licznymi szufladkami. Każda z nich skrywa maleńkie fragmenty z życia głównych bohaterów. Wyłuskanie ich wszystkich i poukładanie w ciąg zdarzeń nie jest łatwym zadaniem. Pytanie, czy zawsze musimy wszystko porządkować? Nadawać sens? A może wystarczy rozkoszować się tym, co w danej chwili znajdziemy, odkryjemy?

Kilka słów o fabule

Eva i Simon żyją razem od wieku lat. Mają trzy dorosłe córki i przeszłość upchniętą w bagażu, który ciąży na ich barkach. Dzielenie się swoją historią nie przychodzi im z łatwością.

Co więcej, ta skrytość udziela się również w stosunku do ich córek, przed którymi też mają tajemnice.

Zdarza mu się to czasem, takie pojedyncze słowa, jakby się o nie potykał, znajduje je i można odnieść wrażenie, że bada ich znaczenie, obmacuje je, sprawdza, czy ta treść nadal tam jest, czy opłaca się je wypowiadać. Innym razem wydaje się, że słowa zaskakują go w tym samym stopniu, co mnie.

Potrzeba ciszy, zamknięcia się w swoim świecie, umyśle sprawiają, że z czasem jest coraz trudniej otworzyć się na innych.

Jeśli zacznę je zbierać, te jego słowa, i składać, to może stworzą w końcu jakąś większą całość, ułożą się w jakiś sens. A może nie.

Kilka słów o wrażeniach

Dni w historii ciszy są intymną opowieścią o ludziach, którzy utknęli w przeszłości. Teraźniejszość co rusz potyka się o wydarzenia, które ich zdefiniowały. Nie tylko Eva i Simon mają zabałaganione życie. Również Marija jest postacią, o której nie wiemy wszystkiego. Prowadzi za sobą długi cień, którego niełatwo jest zgłębić i oswoić.

Ta powieść jest dziełem literackim, które nie da się włożyć w sztywne ramy. Rozlewa się i meandruje, dostarczając sposobności do poznawania wszystkich zakamarków. Nie starałam się jej okiełznać, ale dałam się ponieść jej rytmowi i tajemniczości. Zwabiła mnie niedopowiedzeniami, skandynawską surowością i spokojem. W tej powieści teoretycznie niewiele się dzieje, a w rzeczywistości dzieje się życie, które nie zawsze jest oczywiste i proste w obsłudze. Złapałam z tą powieści dobry kontakt. Polecam!

Tytuł: Dni w historii ciszy
Autor: Merethe Lindstrøm
Wydawnictwo ArtRage
Przekład: Karolina Drozdowska
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna
Współpraca barterowa

Czy wszystkie historie muszą mieć swój początek i koniec? A może by tak wejść na chwile, na mrugnięcie okiem i być niemym obserwatorem? Nie znając przeszłości miejsca, historii mieszkańców spróbować namalować sobie w głowie ich obraz?

Kilka słów o fabule

Aki Ollikainen zaprasza czytelnika do małej społeczności, skrawka fińskiej wioski, gdzie stają przed nami domownicy i sąsiedzi, miastowi i mieszkańcy wsi. Łączą ich więzy krwi, luźna znajomość, ukształtowane przez lata sąsiedztwo. Pływają, wędkują, rozmawiają. W tle słychać beczenie owiec, plusk wody i pomruk złego, czającego się tuż za rogiem. Nie wiemy, czego możemy się spodziewać, gdzie zaprowadzi nas ta historia. Wszystko jest niewiadomą. Jesteśmy architektem ich losu. Możemy dowolnie przemeblowywać i aranżować ich życie i przestrzeń, dopowiadając sobie ich przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Czy nasze wyobrażenia będą prawdziwe? Czy to wiejskie życie potoczy się tak, jak sobie wymyśliliśmy?

Kilka słów o wrażeniach

Sielanka jest oniryczna, ulotna, przetykana mocniejszymi akcentami, które kotwiczą historię, ale niekoniecznie nadają jej wyraźny kierunek. Ta niewielkich rozmiarów książka jest obrazkiem, który możemy dowolnie interpretować, spoglądać na niego pod różnymi kątami, dać upust swojej wyobraźni.

Aki Ollikainen rzucił wędkę z przynętą w postaci skrawków ludzkich historii, gdzie przeplata się starość z młodością, zapuszczone korzenie z efemeryczną obecnością, twarde stąpanie po ziemi z bujaniem w chmurach, realizm z magią, prawda z wyobrażeniami. Wejście do świata fińskiego pisarza dało mi wyciszenie, a zarazem szczyptę niepokoju i niewiadomej. Autor niczego nie narzuca, nie zmusza do obrania jednej drogi interpretacji, daje dowolność. Podoba mi się to zaufanie do czytelnika i wiara, że dostrzeże piękno tej literatury.

Aleksandra Zielińska napisała: „Niezwykle uważna opowieść o małej społeczności z północy, w której pozornie nie dzieje się nic, a tak naprawdę dzieje się wszystko. Wspaniała lektura”. I ja się z tym w pełni zgadzam. Polecam!

PS Pomimo niewielkiej wielkości wcale nie połknęłam tej opowieści na raz. Dozowałam sobie, eksplorowałam w ciszy i spokoju.

Tytuł: Sielanka
Autor: Aki Ollikainen
Wydawnictwo ArtRage
Przekład: Justyna Polanowska
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna
Współpraca barterowa