Zauważyłam, że najnowsza książka Wojciecha Tochmana zebrała różne opinie – zarówno pozytywne, jak i negatywne. Odcięłam się od nich i z czystą głową zaczęłam lekturę. Od razu dodam, że wspomagałam się audiobookiem (czyta Maja Ostaszewska i słychać również głos autora) – dostrzegłam wiele walorów słuchania, więc tę formę przy tej książce polecam.
Historia na śmierć i życie to książka o wielu twarzach. Można mieć wrażenie, że to hołd oddany zmarłej w styczniu 2018 roku polskiej dziennikarce, reportażystce, pisarce i działaczce społecznej Lidii Ostałowskiej. Przez wiele lat pracowała nad sprawą Moniki Osińskiej „Osy”, prowadząc rozmowy ze skazaną, odwiedzając ją w więzieniu.
Z kart reportażu płynie historia trzech młodych ludzi, maturzystów, skazanych za zamordowanie Jolanty Brzozowskiej 19 stycznia 1996 roku. Motywem zbrodni była chęć zdobycia pieniędzy na studniówkę. Sprawców ujęto miesiąc po zabójstwie.
Sędzia uzasadniający wyrok stwierdził m.in. […] jako żywo nie pamiętamy takiej sprawy, bo nawet jeśli zamierzali zabić, to przecież nie musieli zadawać tak strasznych obrażeń, pastwić się w niewyobrażalny sposób. W grudniu 1998 wyrok utrzymał w mocy sąd apelacyjny. W 2001 Sąd Najwyższy oddalił kasacje obrońców. O przedterminowe zwolnienie Osińska mogła się ubiegać od 2021 roku, kiedy skończyła 44 lata. W marcu 2023 roku Osińska została zwolniona z zakładu karnego.
Wojciech Tochman ogniskuje swoją uwagę się na osobie Moniki Osińskiej, która jako pierwsza Polka została zakazana na karę dożywotniego więzienia.
Historia na śmierć i życie to wyraźny głos autora, który „podważa tamten wyrok jako wyraz uprzedzeń wobec kobiet. I oskarża karę dożywocia jako nieludzką torturę”.
Kilka słów o wrażeniach
Historia na śmierć i życie to świetnie językowo napisana książka. To opinia Wojciecha Tochmana na temat kary dożywotniego pozbawienia wolności. Czy to jest książka o Monice Osińskiej, czy książka o Lidii Ostałowskiej, która lata swojej pracy poświęciła więźniarce?
To reportaż, który budzi emocje i rzuca niewygodnymi tezami, które potem trawi się we własnej wrażliwości i konfrontuje z własnym światopoglądem. Można się spierać, wyrażać swoje zdanie na temat zasadności kary dożywocia (w przypadku Osińskiej oraz kary samej w sobie), można zastanawiać się, czy kobieta-morderczyni jest inaczej postrzegana niż mężczyzna-morderca. Sporo tutaj punktów do przepracowania i odhaczenia.
Myślę, że długo będzie we mnie siedziała, bo tematy, które podejmuje, którymi rzuca wyzwanie, są złożone.
Tytuł: Historia na śmierć i życie
Autor: Wojciech Tochman
Wydawnictwo Literackie, Audioteka
Forma książki: papierowa, audiobook, dostępna jako e-book
Gatunek: reportaż
