Wydawnictwo Cyranka

Kiedy bierzemy do ręki książkę, to najpierw widzimy okładkę. Zawsze zastanawiam się, w jakim stopniu, jak mocno to, co stworzył artysta, odzwierciedla jej treść. Po lekturze wracam do przyglądania się detalom i odkrywam albo i nie, wspólne elementy. W przypadku powieści Jadwigi Maliny okładka autorstwa Agnieszki Gogoli idealnie rezonuje z tym, co jest w środku. Ponownie, po lekturze, przeczytałam notkę o autorce. Jadwiga Malina jest poetką i w mojej ocenie ten poetycki ton jest wyczuwalny w powieści. Fabuła nie jest podana w sposób oczywisty. Autorka bawi się stylem, językiem, sposobem przekazania emocji i wydarzeń.

O fabule

Przysłona opowiada o Emilii, młodej Polce, która chcąc się wyrwać z przytłaczającej atmosfery rodzinnego domu, szuka pracy za granicą. Kiedy dostaje nowe zlecenie, polegające na opiece nad starszą panią we Francji, przepełnia ją ekscytacja. Dla Emilii, w tej chwili, wszystko wydaje się lepsze, niż marazm, który zostawiła w Polsce. Jednak niedane jej jest wyciszyć przytłaczających relacji z babką. Jedna fotografia sprawi, że zatrzaśnięte drzwi do przeszłości, zostaną otworzone z hukiem. To, co zmurszało, dostanie drugie życie. Te emocje, które zostały pogrzebane, wybuchną ze zdwojoną siłą. Ślepy traf? Zrządzenie losu? Życie Emilii i jej bliskich dostanie nowy rozdział.

O wrażeniach

Przysłona jest szorstka, momentami wyzuta z rodzinnego ciepła, przywdziana w niechęć, dystans, niezrozumienie. Tutaj próżno szukać radości, uśmiechu, wiary w lepszy czas. Nie ma energii i chęci do życia. Jednak i w takim środowisku, otoczeniu zawsze jest szansa na odmianę. I taka szczęśliwa karta zostaje wylosowana. Od bohaterek zależy, jak ta karta zagrają, co z nią zrobią. Czy przekują ją na oczyszczenie atmosfery, na pokolorowanie białych plam w przeszłości rodziny?

Jadwiga Malina serwuje fragmenty historii, wzmianki, jej narracja jest szarpana, niedopowiedziana, dziurawa. Co nie przeszkadza, a wręcz zachęca do wypełniania tych luk własnymi pomysłami, dopowiedzeniami. W przypadku Przysłony ten styl bardzo mi odpowiadał, dobrze zgrał się z fabułą. Nie polubiłam bohaterów powieści, co nie przełożyło się na pozytywny odbiór utworu. Jestem na tak!

Tytuł: Przysłona
Autor: Jadwiga Malina
Wydawnictwo Cyranka
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna

Sięgając po Strużki, w pierwszej kolejności zachwyciłam się okładką. Pięknie zaprojektowała Agnieszka Gogola, pokazując delikatność, tajemniczość, dziewczyńskość. Dopiero po lekturze książki przeczytałam, że Maria Halber jest poetką i ja ten rodzaj wrażliwości poczułam w tej historii.

Kilka słów o fabule

Strużki opowiadają o przyjaźni dwóch dziewczyn, które poznały się w pierwszych dniach nowej szkoły. Z doświadczenia wiemy, że te początkowe nieśmiałe klasowe kontakty, zawiązane znajomości, nierzadko szybko się luzują, sympatie się zmieniają, natomiast przyjaźń dziewczyn wprost przeciwnie – coraz mocniej cementowała się. Nie potrzebowały innego towarzystwa i budowały wokół siebie mur broniący ich wyjątkowości i niezależności. Żyły, eksplorowały swoją drogę do dorosłości, poznawały ten świat, do którego miały dostęp, marząc o czymś innym, wielkim. Różniły się. Każda miała inne zaplecze i możliwości rozkwitania. Młody człowiek potrzebuje nowych bodźców, zmiany. Pragnie, żeby coś się działo. I w życiu dziewczyn coś się zmieniło. Cement zaczął kruszeć. Szkoła się skończyła, a nowy etap życia wymusił podjęcie działania. Na skrzyżowaniu dróg każda poszła w inną stronę, by po latach ponownie się spotkać.

Kilka słów o wrażeniach

Strużki to powieść o dziewczynach (i o chłopakach też, ale w mniejszym stopniu), o wchodzeniu w dorosłość, (nie)odnajdowaniu się wśród rówieśników, o pierwszych miłościach, podejmowaniu niełatwych decyzji. O tym, jak trudno jest się odnaleźć z nowym środowisku, nowym mieście i próbach dopasowania się, wbicia się w kanon. O konfrontowaniu wyobrażeń z rzeczywistością. O powrotach i układaniu puzzli życia na nowo.

Strużki są bardzo ładnie napisane. Tak lekko, a zarazem smutno, nostalgicznie. Z energią, którą posiadają młodzi ludzie, a zarazem zagubieniem i niepewnością, która spycha do ostatnich rzędów, byle się za kimś schować i nie wystawać. Przy tej prozie można powspominać, wrócić myślami do przeszłości, do swoich życiowych doświadczeń. Spokojna lektura, przyjemna, choć niewesoła.

Tytuł: Strużki
Autor: Maria Halber
Wydawnictwo Cyranka
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna

Ojciec uwielbia wspominać przeszłość. Tę chlubną, bo innej nie ma. Wszelkie reminiscencje, które mogłyby rzucić cień na to, jak on sam myśli o sobie (doskonale), ulegają recyklingowi we wspomnienia chwalebne. Osobista polityka historyczna ojca nie zna pojęcia wstydu czy winy. On po prostu lubi siebie i złego słowa o sobie nie da nikomu powiedzieć.

Z takim typem, jako rodzicem, miała do czynienia Ola, Oluchna, córka. Niedługo. Zostawił żonę, gdy dziewczynka miała 10 lat. Potem pozostało jej tylko szukanie.

Miałam szesnaście lat. I choć z szukania ojca zrobiłam osobistą dyscyplinę sportową, znajdowanie go wychodziło mi najlepiej jedynie w literaturze.

Lekkoduch, korzystający z życia pełną piersią, zakochany w kobietach. Żona? Córka? Były jak odprysk, nad którym pochyla się przez kilka sekund, a potem bez żalu zapomina. Jednak los sobie z niego zadrwił, dobra karta się odwróciła i z podkulonym ogonem, ale z resztką godności i zmurszałą buńczucznością wrócił do córki. Po co? Żeby sobie pomieszkać, żeby przeczekać. Jak trwoga, to do … Oluchny.

Kilka słów o wrażeniach

Swobodne wpadanie jest klaustrofobiczne, fragmentaryczne, kieszonkowe. Pokazuje urywki z życia kobiety, w które wplecione więzami krwi zostało życie jej ojca, portretując kulawe, zainfekowane stosunki ojca i córki. Ich egzystencję owiewa aura tajemniczości, niedopowiedzeń, ale przede wszystkim pulsującej przykrości, bólu i pretensji. Każda ze stron ma wiele do powiedzenia, chociaż niewiele chcą o tym mówić. Są rodziną, a jakby się nie znali. Zamknięcie w niewielkim mieszkaniu powoduje eskalację złości. Czy te dwie osoby jeszcze coś łączy? Czy – przy dużej dawce dobrej woli i chęci – daliby radę odbudować więzi?

Ta niewielkich rozmiarów proza kusi obrazami, wspomnieniami, powrotami do przeszłości, z których czytelnik ma za zadanie ułożyć historię rodziny. Tutaj nie ma wszystkich danych, wiele puzzli zgubiło się gdzieś po drodze. Czy są potrzebne, żeby móc wyobrazić sobie rodzinny obraz?

Swobodne wpadanie to proza pulsująca, kusząca, zachęcająca do tkwienia w tej historii. Podarowała mi wiele wątków, którymi swobodnie i dowolnie żonglowałam. Kupiła mnie ta nielinearna narracja, rzucanie co jakiś czas światła reflektorów na pojedyncze scenki z życia głównych bohaterów. Bardzo byłam ciekawa, co skłoniło ojca do odwiedzin i przed czym uciekał.

Bardzo ciekawa, nietuzinkowa książka. Polecam!

Tytuł: Swobodne wpadanie
Autor: Katarzyna Pochmara-Balcer
Wydawnictwo Cyranka
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna
Współpraca barterowa

Przepadam za byciem zaskakiwaną przez literaturę. Kiedy czytam lektury w ramach współpracy barterowej, to wcześniej zaznajamiam się z opisem fabuły. Gdy kupuję książkę, to zwykle wiem, co kupuję. Inaczej jest z e-bookami dostępnymi na platformie Legimi. Na wirtualną półkę wrzucam książki, które zaznaczyły swoją obecność w mediach społecznościowych, czy to poprzez recenzje napisane przez czytelników/recenzentów, czy wzmianki, krótkie opinie, czy po prostu był to impuls. Wrzucić na półkę jest banalnie prosto, ale przeczytać te wszystkie e-booki? To już inna historia. Dżiny niemieckiej pisarki i dziennikarki Fatmy Aydemir są e-bookiem, książką, która rzuciła mi się w oczy w mediach społecznościowych i była dobrze oceniana. Tyle i aż tyle. Zaczęłam czytać i przepadłam. Zaskoczyła mnie!

Kilka słów o fabule

To historia kilku pokoleń turecko-kurdyjskiej rodziny, która emigrowała do Niemiec. Tutaj mieszkają, żyją i pracują. Po trzydziestu latach Hüseyin (ojciec i mąż) spełnia swoje marzenie, kupuje mieszkanie w Stambule i umiera w dniu przeprowadzki. Uroczystość pogrzebowa staje się okazją do spotkania wszystkich (skonfliktowanych) członków rodziny.

W czasie lektury stajemy twarzą w twarz z każdym z nich i poznajemy tę historię z wielu perspektyw. Odbija się ona w oczach kobiet i mężczyzn, dzieci i dorosłych – rodziców i czwórki dzieci – poszukujących swojego miejsca na ziemi. Pomimo tego, że są spokrewnieni, wydają się sobie obcy. Każdy z nich pisze swoją historię, w której rezonuje poczucie wyobcowania, inności, smutek, zapiekłe urazy i żale. Mają swoje pragnienia, tajemnice, sprawy, o których nie chcą się dzielić z innymi.

Dżiny są wszystkim, co się nam wydaje dziwne, inne, nienaturalne. Gdy ktoś nie wpisuje się w obraz tego, co większość ludzi uznaje za normalne, często się mówi: Tego a tego spętał dżin.

Kilka słów o wrażeniach

W Dżinach można odkryć wiele wątków, które generują wiele przemyśleń. To ten rodzaj powieści, która odkryje przed czytelnikiem tyle, ile czytelnik będzie drążył i dociekał. Można przez nią przepłynąć, można również zatrzymywać się w jej zatoczkach na chwile refleksji. Można potraktować powieść Fatmy Aydemir jako literaturę obyczajową, można ją poczuć, jako współczesną literaturę piękną, opowiadającą o ludziach, którzy w każdym kraju czują się obcymi i niechcianymi.

Wessały mnie Dżiny. Porwały w wir tureckości, oplotły konfliktami kurdyjsko-tureckimi i pozwoliły odkrywać tajemnice swoich bohaterów. Świetna książka. Na pewno zostanie ze mną na dłużej.

Tytuł: Dżiny
Autor: Fatma Aydemir
Wydawnictwo Cyranka
Przekład: Zofia Sucharska
Forma książki: e-book
Gatunek: literatura piękna

Jeśli śledzicie moje czytelnicze poczynania, to wiecie, że pojawiła się na blogu opinia na temat dramatu Ishbel Szatrawskiej o pokrętnym tytule Żywot i śmierć pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia. Jest to dzieło nietuzinkowe, które podsumowałam: „Słodko-gorzka to historia. Wesoło-smutna. Niewygodna. Fascynująca w formie”.

Kiedy w zapowiedziach Wydawnictwa Cyranka zobaczyłam, że ukaże się nowa powieść autorki, to nabrałam wielkiej ochoty na jej przeczytanie. Jak mi się zamarzyło, tak zrobiłam i teraz mogę dzielić się wrażeniami.

Kilka słów o fabule

Od razu zaznaczę, że Toń nie jest niezwykła w formie (w porównaniu z Żywotem). Jest to normalna (jakkolwiek to brzmi) powieść, która wiedzie nas po historii kilku pokoleń rodziny zamieszkującej Prusy Wschodnie. Towarzyszymy Wolfowi i jego córce Alicji (antropolożki) w sprzedaży starego domu, którego ściany skrywają tajemnice, a pamięć o przodkach jest wiecznie żywa.

Autorka zabiera czytelnika w podróż obfitującą w wiele przystanków pełnych trudnych doświadczeń, życiowych zawirowań i konieczności konfrontacji z huraganami przemian społeczno-politycznych. Rozpoczynamy w czasie wojny pełnej okrucieństwa, braku, niepewności jutra. Potem stawiamy czoła sowieckiemu panowaniu. Kolejno wkraczamy do komunistycznej Polski, a kończymy na czasach współczesnych. Na każdym etapie otaczają nas ludzie zagubieni w rzeczywistości, starający się odpowiadać na wzburzone fale niosące zmiany. Jednym udaje się zachować człowieczeństwo, inni zatapiają się w odmętach swoich słabości.

Kilka słów o wrażeniach

Oprócz waloru czysto epickiego, czyli historii poszczególnych bohaterów splecionych w kunsztowny warkocz, autorka stara się przybliżyć wielowymiarowe i wielowarstwowe tło wydarzeń, charakter i przeszłość wielokulturowego regionu, „gdzie od wieków mieszały się tożsamość polska, mazurska, niemiecka i litewska”. Czy jej się to udało? Niech każdy oceni sam.

W mojej ocenie to ten rodzaj powieści, który dostarcza rozrywki, ale może również stać się przyczynkiem do dociekania i drążenia poruszanych, zasygnalizowanych tematów. Albo zatrzymamy się na ostatnim zdaniu, albo ruszymy na dalsze poszukiwania tego, co kryje się pod powierzchnią i w głębokiej toni naszej historii.

Toń czytało mi się bardzo dobrze, chociaż serwowane wątki i skoki narracyjne wymagały uważności. Nie spodziewałam się, że ta powieść będzie tak gęsta i będzie zostawiała tyle wabików do dalszej eksploracji. Natomiast nie zaskoczył mnie fakt, że odpowiedziała na wszystkie moje oczekiwania, które zrodziły się po przeczytaniu opisu wydawcy. Przepadam za skomplikowanymi historiami rodzinnymi i grzebaniu w przeszłości. I właśnie ta przeszłość bardziej mi się podobała, przykuła moją uwagę i zaangażowała od wątku osadzonym we współczesności.

Bardzo dobra lektura. Polecam uwadze.

Tytuł: Toń
Autor: Ishbel Szatrawska
Wydawnictwo Cyranka
Forma książki: e-book
Gatunek: literatura piękna

Kości, które nosisz w kieszeni to jedna z takich książek, przy której mam poczucie, że powinna mi się bardzo spodobać, która winna przykleić się do mnie i trwać w tym stanie długo, a jednak, nie wiem dlaczego, niespodziewanie szybko się odkleja. Zawsze w takich sytuacjach mam wewnętrzny smutek i chwilowe uczucie niedosytu i braku.

Powieść Łukasza Barysa wciąga w swój wewnętrzny smutek i przygnębienie głównej bohaterki. Ula jest młodą dziewczyną mieszkająca ze śmiertelnie chorą babką, matką, która co rusz przyprowadza do domu nowych tatusiów i rodzeństwem. Rodzina Uli ugrzęzła w biedzie i poczuciu beznadziei. Otoczenie nie wyciąga pomocnej dłoni, nie dając nadziei na lepsze życie.

Kości, które nosisz w kieszeni jest metaforyczna i równocześnie przygnębiająco rzeczywista. Dojmująco szara i poprzetykana bielą kości.

Przyznaję, że wielu momentach mnie poruszyła i sprawiała, że czułam ją mocno. Jednak finalnie ta więź zbyt szybko się poluzowała. Żałuję, bo czuję, że to powieść warta uwagi i przeżywania.

Tytuł: Kości, które nosisz w kieszeni
Autor: Łukasz Barys
Wydawnictwo Cyranka
Forma książki: e-book, dostępna jako audiobook
Gatunek: literatura piękna

Kiedy dotarła do mnie książka senegalskiego pisarza, od razu zachwyciłam się wydaniem. Zauroczyła mnie okładka (projekt okładki Maks Bereski, projekt typograficzny i skład Robert Oleś) i jej faktura. Przeczytałam polecenia (Publishers Weekly, Le Temps, Télérama) oraz opis i stwierdziłam, że to zdecydowanie coś dla mnie.

Kilka słów o fabule

Bohaterem powieści jest tajemniczy pisarz T. C. Elimane, który w 1938 roku napisał powieść, która zelektryzowała ówczesne środowisko artystyczne. Ba! Wywołała skandal, który odbił się szerokim echem. „Nieludzki labirynt” powodował gorączkę, wzbudzał niezdrowe emocje i ogromną chęć dotarcia do jego autora, który zniknął dla świata.

Drégane Latyr Faye natrafia na niezwykle trudno dostępną powieść Elimane’a, a jej lektura sprawia, że młody pisarz z determinacją szuka tropów w przyszłości, lawirując pomiędzy różnymi zakątkami świata.

Kilka słów o wrażeniach

Najskrytsze pamięci ludzi nie jest powieścią łatwą w odbiorze i przyswajaniu. Użyte w okładkowych poleceniach słowa „gęsta” „filozoficzna” idealnie oddają jej charakter. To opowieść o poszukiwaniu, ale przede wszystkim o świecie literatury. Poza tym mocnym echem odbija się w niej problem kolonializmu.

Podążamy za narratorem poprzez labirynt utkany z wielu wątków. Przyznaję, że nierzadko w tym labiryncie się gubiłam. Wydaje mi się, że nie potrafiłam dotrzymać kroku ani autorowi, ani jego bohaterom. Mnogość odwołań, ukrytych (dla mnie) myśli, nieznanych obszarów, odrobinę mnie przytłaczała. Sam język powieści, żonglowanie słowem, sposób kreślenia fabuły w bardzo wielu momentach potrafiły mnie zachwycić, ale książka jako całość była dla mnie zbyt „ciężka” i nie do końca zrozumiała. Nie dotknęłam wszystkich czułych punktów i tego żałuję. Samego czasu spędzonego z książką absolutnie nie. Czuję, że ponowna lektura powieści odkryłaby przede mną nowe drzwi do jej sedna.

Tytuł: Najskrytsza pamięć ludzi
Autor: Mohamed Mbougar Sarr
Wydawnictwo Cyranka
Przekład: Jacek Giszczak
Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book
Gatunek: literatura piękna
Prezent od wydawnictwa

Kiedy szukałam informacji o twórczości Kalmana Segala, to rzuciło mi się w oczy stwierdzenie, że to pisarz zapomniany. Ba! Że nigdy o nim głośno nie było, chociaż na rozgłos zasługuje. Sam Jerzy Pilch pisze: „Dopiero pół wieku później miałem szansę docenić prawdziwą rangę pisarza. Jakiś czas temu przeczytałem „Śmierć archiwariusza”. I zrozumiałem, jakiego – zawsze skłonna do rozrzutności – literatura polska miała w swych szeregach majstra”.

Kilka słów o autorze

Kalman Segal urodził się w Sanoku w rodzinie żydowskiej. Pisał w języku polskim oraz jidysz. Los i historyczna zawierucha rzucały Segala i jego rodzinę po różnych zakątkach świata. Kres życia spędził w Izraelu, jednak to okres dzieciństwa spędzony w Sanoku miał największy wpływ na jego twórczość. Specyfika życia na polsko-żydowsko-ukraińskim pograniczu wyraźnie przebija w dziełach pisarza.

Kilka słów o fabule

Śmierć archiwariusza powstała w 1967 roku. Opowiada o losach wielopokoleniowej rodziny kozackiej z okolic Trepczy (wieś w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, gmina Sanok). Tytułowy archiwariusz spisał historię swojej rodziny, a narrator powieści odkrywa ją na nowo. Dzięki temu możemy przyglądać się barwnemu korowodowi postaci, w tym historycznych.

Słowem podsumowania

Proza Kelmana Segala jest na swój sposób wyjątkowa. Sposób, w jaki pisze – trochę gawędziarski, balladowy – daje poczucie przemijalności, ale też potrzeby i chęci obcowania z taką literaturą. To proza przypominająca eksponaty w skansenie. Nie każdy się nią zainteresuje, ale czytelnik otwarty na słowo pisane w różnych wydaniach i różnego autorstwa, odnajdzie w niej pięknego ducha przeszłości. Wystarczy odkurzyć, przetrzeć, wsłuchać się i mamy gwarantowaną podróż przez most rzucony pomiędzy tym, co tu i teraz a cząstką historii regionu, gdzie ścierała się wielokulturowość i nierozwiązywalne więzy polsko-żydowsko-ukraińskie.

Polecam uwadze twórczość Kelmana Segala. Na mnie czekają jeszcze Opowiadania z zabitego miasteczka.

I tak minął jakiś czas. Nad Europą kłębiły się ciężkie chmury, archiwariusz czytał gazety i bardzo niepokoił się o losy świata, albowiem lata rozmyślań i samotności utwierdziły go w przekonaniu, że wojna jest złem ostatecznym, takim jak epidemia cholery, jak śmierć.

PS Na skrzydełku książki wydawca zaprasza do odwiedzenia strony poświęconej twórczości autora. Niestety próżno szukać informacji o pisarzu – adres kieruje do strony firmy produkcyjnej.

Tytuł: Śmierć archiwariusza
Autor: Kalman Segal
Wydawnictwo Cyranka
Forma książki: papierowa, dostępna jako audiobook
Gatunek: literatura piękna