Wydawnictwo w Podwórku

Powieść „Ewa ze swych zgliszcz” urodzonej na Mauritiusie w rodzinie indo-maurytyjskiej Anandy Devi, a raczej jej polskie wydanie, ma dwóch autorów – pisarkę oraz tłumacza Krzysztofa Jarosza. Podobnie jak w „Zielonym sari„, powieść została opatrzona licznymi przypisami oraz obszernym komentarzem, wyjaśniającymi translatorskie niuanse oraz historyczno-społeczne tło powieści. Taka forma dzieła literackiego bardzo przypadła mi do gustu i w przypadku tej autorki, mającej korzenie w dosyć egzotycznym dla nas kraju, sprawdza się doskonale.

Rozmyślnie znieczuliła ciało, żeby nie musieć odczuwać życia i żałować, że żyje. Egzystencja poza zasięgiem wszelkich zawirowań – oto, czego by chciała. Ale może to jedyna możliwa wizja dla tych, którzy zrodzili się z biedy?

Literacki język Anandy Devi jest bardzo obrazowy, mocny, a zarazem poetycki. Kreśli nim beznadzieję życia głównych bohaterów. Nie wszystko wyjaśnia, nie daje jasnych odpowiedzi, nie zawsze sięga do korzeni, a mimo to historia wydaje się być kompletną.

„Ewa ze swych zgliszcz” ma czterech głównych bohaterów. Tytułową Ewę, jej przyjaciółkę Savitę, Sadiq’a i Clélio. Siedemnastolatkowie mieszkają w biednej dzielnicy stolicy Mauritiusa.

(…) my, dzieci z Troumaron, mamy w dupie religie, rasy, kolory, kasty, wszystko, co dzieli ludzi w tym pieprzonym kraju, my dzieci z Troumaron należymy do tej samej wspólnoty , która jest uniwersalna, do wspólnoty biedaków i wydziedziczonych i to, uwierzcie mi, jest jedyną wspólnotą która się liczy.

Każdy z nich jest inny i na swój sposób wyjątkowy. Mają sposoby na życie, własne wartości, przywdzianą maskę, która ma  chronić przed innymi i otoczeniem. To jak się zachowują, jest wypadkową ich sytuacji życiowej i rodzinnych relacji. To nadal nie są dorośli, ale dzieci, które muszą odpowiednio ustawić się na planszy życia. Czasami los im sprzyja, jednak wielokrotnie są ćwiczeni przez mocniejszych i władczych.

Największą siłą „Ewy ze swych zgliszcz” jest język. Ananda Devi wspaniale wyraża emocje targające bohaterami. Potrafi nietuzinkowo pokazać obojętność, odwagę, pożądanie, strach, czy złość. Czytelnik żyje historią dotykając problemów i bolączek Mauritiusa. Całość fabuły tworzy naprawdę elektryzujący i wyjątkowy obraz.

Warto sięgnąć po powieści Anandy Devi, bo jest to szalenie ciekawa i angażująca literatura, która nie pozostawia czytelnika obojętnym. Poza głównym nurtem i daleka od bylejakości.

Tytuł: „Ewa ze swych zgliszcz”
Autor: Ananda Devi
Wydawnictwo w Podwórku
Tłumaczył: Krzysztof Jarosz
Forma książki: papierowa, niedostępna w formie e-booka
Gatunek: literatura piękna

Otwieram książkę i czytam.

Nie jestem apostołem grzecznej gadki. (…) 

Jestem mężczyzną i niedługo umrę.

Jestem stary i niedługo ulegnę rozkładowi.

Jeśli spodziewacie się dobrej zabawy, idźcie swoją drogą. (…)

A wy, ludzie, którzy krzyczycie zbyt głośno, nie mając nic do powiedzenia, wysłuchajcie mnie, jeśli chcecie, a jak nie, to spieprzajcie stąd.

Wszystko mi jedno.

 Czuję się wyzwana na pojedynek. Podnoszę rzuconą w moją stronę rękawicę ciekawa, co za umysł tak jawnie sobie ze mną pogrywa. W sposób nonszalancki, egoistyczny i obcesowy zaprasza do wysłuchania jego historii. Wchodzisz w to, czy nie? Pyta. Wchodzę …

 Bissam Sobnath, Bóg-Dokter,  to starzec u kresu życia. Trawi go śmiertelna choroba, która w żadnym stopniu nie usprawiedliwia zachowania w stosunku do opiekujących się nim córki Kitty i wnuczki Maliki. Z resztą takiego rozgrzeszenia nie potrzebuje, bo to on jest panem sytuacji i umysłów kobiet. Tyran, despota, mizogin. Gardzi tym kim były, wyśmiewa to kim są. 

Gotowy jestem bawić się w prestidigitatora z ich wspomnieniami, sprawić, że pojawią się i znikną wedle moich nastrojów i kaprysów. Obydwie są tylko biednymi parodiami, szkicami czegoś, co na zawsze zostanie niedokończone.

 Egocentryzm wylewa się z każdej komórki jego ciała. Jeśli któraś z kobiet za blisko do niego podejdzie, w jakikolwiek sposób będzie starała się wyłożyć swoje racje, zaatakuje i ukąsi. To boli. Potężnie boli. A sprawianie bólu, to również jego pożywienie i tlen. Czerpie niewysłowioną radość ze słownej chłosty i poniżania najbliższych.

To, co Kitty o mnie myśli, to sprawa drugorzędna. Kitty nie zasługuje na to, żeby się na niej zatrzymywać. Od urodzenia jest nijaka. O ile jej matka była żywym płomieniem, o tyle córka to najwyżej zamokła petarda. 

 Ananda Devi zadziałała bezkompromisowo. Wrzuciła czytelnika do umysłu kata bez możliwości odwrotu. Postąpiła również uczciwie pisząc pierwsze zdania powieści. Mocny wstęp nie jest mydleniem oczu, ale preludium odzierającym z wszelkich złudzeń. Książka rezonuje taką właśnie formą agresji i buty od pierwszego do ostatniego zdania. 

„Zielone Sari” jest powieścią ciężką, depresyjną, którą czyta się przedzierając przez każde zdanie i kolejną stronę. Jest klaustrofobiczna, bo miejsce akcji, to pokój w sercu Mauritiusa i umysł starca. Umysł chory i wynaturzony, dla którego żona, córka, wnuczka to nie są ludzie, ale bezbarwne istoty zdolne tylko do „popłakiwactwa”. 

Od tej książki trzeba odpoczywać. Przy tej książce należy pamiętać o oddychaniu. Do tej pory nie czytałam niczego, co tak dosadnie i mocno wgryzało się w moją percepcję. 

PS Na końcu książki znajduje się obszerne, bardzo ciekawe posłowie tłumacza Krzysztofa Jarosza, który pisze o autorce, jej twórczości oraz literaturze maurytyjskiej. 

(…) bez epatowania nadmiarem lokalizmów i dydaktyzmów wprowadza Mauritius na literackie salony i pod czytelnicze strzechy, a przy tym – jak inni wielcy pisarze – dowodzi, że jeśli dobrze poskrobać, pod egzotycznym sztafażem inności odnajdujemy swojskość, nawet jeśli wolelibyśmy zachować złudzenie, że to, co niegodziwe, dotyczy społeczeństw, które w swej pysze uznajemy za mniej cywilizowane.

Tytuł: „Zielone Sari”
Autor: Ananda Devi
Wydawnictwo w Podwórku
Tłumaczył: Krzysztof Jarosz
Forma książki: papierowa, niedostępna w formie ebooka
Gatunek: literatura piękna

Ocena: 5/6