Państwowy Instytut Wydawniczy

Klęska urodzaju

Świat literatury, to świat bez granic, w którym możemy się pławić bez żadnego skrępowania, wybierając dla siebie to, na co w danej chwili mamy ochotę. Jeśli dodatkowo potrafimy czytać w języku oryginału, to już żadne bariery nie istnieją. Czytając tylko w ojczystym języku, cieszmy się i doceniajmy trud i pracę wydawców oraz tłumaczy, którzy otwierają nam bramy do światowej, nierzadko egzotycznej i jakże ciekawej prozy.

Ten ogrom tytułów, po które możemy sięgnąć, jest szansą na wspaniałą lekturę, ale również pułapką. Pułapką niewiedzy, że jest powieść, doskonała, która przejdzie nam koło nosa, bo po prostu zginie w gąszczu innych tytułów. I w tym momencie na pomoc przychodzą nam bratnie, czytelnicze dusze, biorące na tapet na przykład literaturę azjatycką i rozpływające się nad twórczością chińskiego pisarza Yana Lianke.

Krótko o fabule i narracji

„Sen wioski Ding” to historia chińskiego miasteczka, zdziesiątkowanego przez AIDS. Jego mieszkańcy, zmuszeni przez biedę do sprzedawania własnego osocza, trawieni gorączką i owrzodzeniami, potulnie żegnali się ze światem. Bez buntu, spokojnie porządkując ziemski żywot, stosowali się do zasad i wytycznych narzuconych im przez władze i przedstawicieli lokalnej społeczności. Stanowili grupę ludzi ufających w mądrość i rozsądek zwierzchników. A przez to byli bardzo łatwo sterowalni i tworzyli doskonałe poletko do ćwiczenia na nim nowych pomysłów rządzących.

Narratorem powieści jest nieżyjący chłopiec. Jego oczami oraz oczami dziadka widzimy wszystkie przemiany jakie zachodziły w wiosce Ding i jej mieszkańcach. Do czego tak naprawdę dążyli? Jakie ostatnie zadania przed śmiercią chcieli zrealizować? Komu zaufali i jak ułożył się układ sił w wiosce?

Kilka słów o wrażeniach

Powieść Yana Lianke jest wyjątkowa. Nie wiem, czy to dzięki stylowi autora (nie znam innych jego powieści, więc nie mam porównania), czy stworzonemu mikroklimatowi wioski, w której ściera się bardzo dużo ludzkich dramatów. To co najbardziej mnie urzekło, to głębia historii i wielowątkowość poruszanych tematów. Autor nie daje na tacy wszystkich odpowiedzi na rodzące się pytania i nie mówi wprost o człowieczeństwie. To czytelnik sam może odczytać to wszystko, co autor przykrył pod warstwą dialogów i zachowania mieszkańców wioski Ding. Poza tym w „Śnie wioski Ding” uważny odbiorca odkryje mnóstwo prawd i narzędzi, którymi można zniewolić społeczeństwo i wpłynąć na jego zachowanie. To zawierzenie czytelnikowi w jego umiejętność czytania między wierszami bardzo przypadło mi do gustu.

„Sen wioski Ding” to powieść o ludziach i ich postawie w obliczu zagrożenia, biedy, wiary w jedyny i niepodważalny autorytet. Naprawdę świetna!

Tytuł: "Sen wioski Ding"
Autor: Yan Lianke
Państwowy Instytut Wydawniczy
Tłumaczył: Joanna Krenz
Forma książki: e-book
Gatunek: literatura piękna

Trudne początki

Przyznaję, że początki z powieścią „Lalka i Marks” autorstwa Maryam Madjidi, francuskiej pisarki irańskiego pochodzenia, nie były udane. Ten niefortunny start biorę na siebie, gdyż nie wczytałam się w linijki tekstu i potraktowałam je zbyt powierzchownie. Przez to tekst nie zagnieździł się we mnie i miałam poczucie, że stoję gdzieś obok tej historii. A lektura ten wyjątkowej książki wymaga skupienia i uważności. Jeśli jej to podarujemy, to odwdzięczy się nam pięknem literackich metafor, poetyckim językiem oraz czułym potraktowaniem tematu odnajdywania tożsamości i swojego miejsca na ziemi.

Chciałabym spędzić życie, zbierając historie. Pięknie historie. Wkładałabym je do torby i zabierała ze sobą. A potem, w odpowiednim momencie, ofiarowywałabym je uważnym uszom, aby zobaczyć, jak w spojrzeniach słuchających rodzi się magia.

Fakt, że „Lalka i Marks” jest powieścią autobiograficzną, będącą lustrem odbijającym przeżycia jej autorki sprawia, że drogę, którą przebyła odczuwamy mocniej i prawdziwiej.

Kilka słów o narracji i fabule

Narracja powieści nie jest oczywista i prosto skrojona. Bardzo często towarzyszy jej finezja i mało spotykane, literackie rozwiązania. Uważne odczytywanie kompasu życia autorki daje czytelnikowi poczucie bliskości i możliwość przeżywania jej kolei losu.

Maryam Madjidi wspomina i opisuje swoją drogę i jej rodziny od momentu urodzenia w Islamskiej Republice Iranu, do miejsca, w którym chciałaby żyć i zestarzeć się. W tej podróży co rusz potyka się o trudne wybory i stacza wiele potyczek będących pochodną jej narodowości, pochodzenia, religii czy języka. Czyli tak naprawdę wszystkiego, co niesie ze sobą na barkach obcokrajowiec, imigrant, wygnaniec.

Dziwnie muszą wyglądać ta matka z córką, nieruchome pośród całego tego poruszenia, dwie figury na ławce, trochę patetyczne, każda w szponach swoich lęków. Wykluczają się z życia społecznego, choć tak łapczywie je chłoną.

Kilka słów o wrażeniach

„Lalka i Marks” nie jest powieścią radosną. Jest melancholijna, nostalgiczna, bardzo szczera i piękna. Myślę, że niejeden z nas chciałby posiąść sztukę wyrażania na papierze swoich myśli, aby móc w tak niezapomniany i wyjątkowy sposób opowiedzieć swoją historię. Ona nie musi być burzliwa, jak ta, którą doświadczyła Maryam Madjidi. Każda historia kunsztownie ubrana w słowa, staje się wyjątkowym świadectwem.

Chciałabym pozbierać strzępy twoich marzeń, ocalić je, nawlec jak perły na girlandę własnych słów i przyczepić ją i wierzchołka drzewa, żeby była w ruchu i wciąż żyła.

Obudzić cię. Ocucić. Uwyraźnić twoje rysy, uróżowić policzki, usta, wstrzyknąć ci życie, żebyś śpiewała, śmiała się, krzyczała, ale nic z tego, rozpuszczałaś się po cichu w wyimaginowanej toni.

W momencie, kiedy zaczęłam po raz drugi czytać „Lalkę i Marksa”, otworzyły się przede mną ścieżki, których wcześniej nie dostrzegłam, a które zbudowały sentymentalny kolaż wspomnień. Bardzo zachęcam do sięgnięcia po tę książkę (autorka otrzymała za nią w 2017 roku prestiżową nagrodę Goncourtów w kategorii „Pierwsza powieść”), bo to nie jest tylko piękna opowieść napisana wysublimowanym stylem, który warto smakować, ale również bardzo ważny głos historii kobiety, która dokonała wyboru ojczyzny.

Wiesz, co to znaczy nigdzie nie być u siebie? We Francji słyszę, że jestem Iranką, W Iranie – że Francuzką. Chcesz te moje dwie kultury? Proszę bardzo, pożyj sobie z nimi trochę, a potem mi powiesz, czy to jest „wspaniałe bogactwo”, czy nie.

PS Gdybym miała wydanie papierowe, to miałoby ono mnóstwo znaczników z pięknymi cytatami.

Tytuł: "Lalka i Marks"
Autor: Maryam Madjidi
Państwowy Instytut Wydawniczy
Tłumaczył: Magdalena Pluta
Forma książki: e-book
Gatunek: literatura piękna

Otworzyłam notatnik żeby przelać na papier myśli zalegające w głowie po przeczytaniu tej niewielkich rozmiarów książki i … nie było łatwo. W „Alfredzie i Ginewrze” Jamesa Schuylera nie ma wyróżniającej się akcji, fabuły, która prowadziłaby czytelnika od jednego punktu historii, do następnego, a w końcu do finału. W takim razie co w niej jest takiego, co sprawia, że jestem usatysfakcjonowana? Język powieści, bohaterowie oraz to, co sobą reprezentują i co przekłada się na obraz całości.

Alfred i Ginewra to rodzeństwo i para dzieciaków, która na podobieństwo swoich rówieśników toczy nieustające słowne utarczki i wojenki. To co je wyróżnia to inteligencja, rezolutność i nieograniczona wyobraźnia. Potrafią tworzyć cudne historie, obsadzając się w głównych rolach. Kiedy nie zachowują się dziecinnie, naśladują zachowania dorosłych, zapożyczając wzorce z otoczenia.

Na pierwszy rzut oka, powieść ta wydaje się być lekką historyjką sprawiającą, że czytelnik się uśmiechnie i zrelaksuje. Jednak pod wierzchnią warstwą poprawności, ładu i gry słownej, kryje się bardziej skomplikowany świat młodych ludzi. Wcale nie taki bajkowy i uładzony.

James Schuyler bawi się językiem i formą wyrazu. Pod płaszczykiem wesołości, ukrywa bardziej gorzką rzeczywistość. Bardzo lubię i cenię, gdy autor zaskakuje, daje coś innego, nietuzinkowego, czy to w warstwie językowej, czy fabularnej. Amerykańskiemu pisarzowi wyszło to naprawdę ciekawie. Poeta Kenneth Koch, w swojej recenzji „Alfreda i Ginewry” napisał: „To proza, która jest taka, jaka powinna być poezja, świeża, zaskakująca, giętka, klarowna – radosna i ekscytująca przede wszystkim za sprawą języka”. I taka własnie powieść Jamesa Schuylera jest. Świetna!

PS James Marcus Schuyler był głównym amerykańskim poetą końca XX w. oraz laureatem Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji. Był centralną postacią Szkoły Nowojorskiej (była to nieformalna grupa poetycka, którą fascynowała rzeczywistość, potoczność), co wiąże go z innymi przedstawicielami tego nurtu w poezji, takimi jak John Ashbery, Frank O’Hara, Kenneth Koch i Barbara Guest.

Tytuł: „Alfred i Ginewra”
Autor: James Schuyler
Państwowy Instytut Wydawniczy
Tłumaczył: Marcin Szuster
Forma książki: e-book
Gatunek: literatura piękna