Wydawnictwo Poznańskie

Jeśli padnie pytanie, które powieści o uzależnieniu polecam, to na jednym wydechu powiem Informacja zwrotna Jakuba Żulczyka i Shuggie Bain Douglasa Stuarta. Pomimo tego, że ich akcja osadzona jest w różnych krajach, innym czasie, towarzyszą im odmienne realia, to łączy je nałóg alkoholowy, który niszczy wszystko i rani każdego, kto zbliży się do osoby uzależnionej.

Kilka słów o fabule

Shuggie Bain jest jedynym dzieckiem Agnes, który wytrwał przy niej do końca. Reszta nie dała rady. Uciekła. Poddała się. Przepełniony miłością Shuggie wierzy, że w końcu nastąpi przełom i matka wyjdzie z nałogu. A nałóg nie odpuszcza. Drenuje wszystko. Życiowy komfort, społeczną aprobatę i poważanie oraz miłość najbliższych. Ubrany stylowo i szykownie jest doskonałym aktorem, który potrafi mistrzowsko oszukiwać i dawać złudne nadzieje.

Shuggie Bain to nie tylko historia Agnes i jej nieradzenia sobie w życiu. To również opowieść o chłopcu, który oprócz tego, że jest kołem ratunkowym dla swojej matki, musi stawić czoła otoczeniu. Jest ono okrutne – wykorzystując inność, stawia ją na równi ze słabością, dworując sobie z fizyczności i sytuacji rodzinnej Shuggiego.

Kilka słów o wrażeniach

Powieść Douglasa Stuarta jest emocjonująca. Wywołuje sprzeciw i chęć podania pomocnej dłoni oraz wsparcia samotnego chłopca. Jego nieustająca walka o akceptację fizycznie boli. Walka z nałogiem matki zostawia rany. Codzienne zmaganie się z życiem na każdym froncie jest traumatyczne.

Shuggie Bain to kawał dobrej literatury. Jest żywa, bardzo realistyczna i niesamowicie szczera. Przenosi czytelnika do biednych dzielnic Glasgow po potężnym kryzysie gospodarczym lat 70. oraz wprowadzonej polityce walki z inflacją Margaret Thatcher. Ukazuje sytuację mieszkańców borykających się z bezrobociem i brakiem perspektyw na szczęśliwe życie.

Porwał mnie klimat powieści. Douglas Stuart nie gra na emocjach, a pomimo tego potrafi wsączyć smutek i poczucie beznadziei głównych bohaterów.

Patrząc na styl autora oraz operowanie językiem ulicy, mam ogromny podziw dla Krzysztofa Cieślika tłumacza powieści. Doskonale oddał charakter postaci, ich sposób wyrażania się i porozumiewania. Dzięki temu czujemy bliskość z ludźmi zepchniętymi na margines i chłoniemy klimat bezsilności.

Shuggie Bain została nominowana do wielu nagród literackich. Nie dziwi mnie to. Powtórzę się – kawał dobrej literatury.

Tytuł: Shuggie Bain
Autor: Douglas Stuart
Wydawnictwo Poznańskie
Przekład: Krzysztof Cieślik
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka oraz audiobooka
Gatunek: literatura piękna

Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich wznowiona przez Wydawnictwo Poznańskie przyciąga mnie jak magnes. Nie dość, że jest fantastycznie wydana (proste graficznie okładki skupiają wzrok, a twarda oprawa nadaje sznytu), to jeszcze oferuje bardzo różnorodny prozatorski styl.

Tym razem wydawnictwo postawiło na Finlandię i Laurę Lindstedt, która za powieść Oneiron otrzymała nagrodę Finlandia oraz nominację do Nagrody Literackiej Rady Nordyckiej.

Kilka słów o fabule

Fabuła powieści jest niezwykła i bardzo intrygująca. Dlaczego? Bo jej sednem i bijącym sercem są ludzie. To siedem kobiet, które spotkały się gdzieś w zaświatach i jedyne co im pozostało to historia ich życia.

„Najpierwsza ze wszystkich” była anorektyczka Shlomith. Gdy jeszcze żyła, ze swojej choroby robiła sztukę. Potem pojawiały się kolejne bohaterki. Polina z Rosji „w sobolowym futrze i jednym kozaku” – kobieta skryta i małomówna. Rosa Imaculada „wariatka, bez której spokojnie by się tu obyły”, z bijącym po przeszczepie sercem. Nina marsylianka „z wielkim brzuchem”, w którym żyły Antoine i Antoinette. Wlbgis z Holandii, którą trawił rak gardła. Maimuna z Dakaru, która marzyła o karierze modelki. I w końcu najmłodsza, Ulrike „z rodzinnego miasta Mozarta”, która nie potrafi sobie przypomnieć, co się z nią działo tuż przed śmiercią.

Śmierć kobiet to początek ich drogi naznaczonej wspomnieniami i obfitującej w wydłubywanie z pokładów pamięci krajobrazu przeszłości. Nic je nie łączy. Nie mają ze sobą nic wspólnego. Pochodzą z różnych części świata i mówią różnymi językami. Ale każda z nich ma coś do powiedzenia i do wyjawienia. Wyłaniający się kolaż doświadczeń życiowych jest imponujący.

Kilka słów o wrażeniach

Z przypadkowości Laura Lindstedt zrobiła atut. Dzięki temu koktajlowi wspomnień czytelnik meandruje w kolejnych mikroświatach, zagłębiając się w poszczególne historie i dokopując się do sedna jestestwa każdej postaci. Jedne opowieści są bardziej rozbudowane, inne skromne, fragmentaryczne i oszczędne. Być może wynika to z faktu, że każdy z nas jest inny, mniej lub bardziej ekspresyjny, otwarty, bądź skryty.

Ten brak równowagi przekłada się na tempo powieści. Są fragmenty dynamiczne, które porywają i napędzają akcję. Są również takie, które powodują rozrzedzenie atrakcyjności i spadek tempa.

Nie potrafię jednoznacznie i kategorycznie stwierdzić, że Oneiron mnie porwał. Na pewno część powieści jest wyborna. Ale są momenty mniej frapujące. Stoję w rozkroku z naciskiem na stwierdzenie, że warto było po tę powieść sięgnąć.

PS Książki fińskich pisarzy nie są mi obce za sprawą Tommiego Kinnunena. Jego Cztery drogi oraz Inni niż my (obydwie przełożone przez Sebastiana Musielaka) urzekają.

Tytuł: Oneiron
Autor: Laura Lindstedt
Wydawnictwo Poznańskie
Przekład: Sebastian Musielak
Forma książki: papierowa; dostępna w formie e-booka
Gatunek: literatura piękna
Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich

Zanim przejdę do opisywania wrażeń po przeczytaniu Dziewczyny, kobiety, innej, kilka faktów.

Fakt nr 1 – powieść brytyjskiej autorki została nagrodzona Nagrodą Bookera i stało się to w 2019 roku.

Fakt nr 2 – książka posiada nietypową narrację, styl oraz jest smakowitym koktajlem języka używanego przez bohaterów.

Fakt nr 3 – nawiązując do faktu nr 2 – tłumaczka Aga Zano wykonała niesamowitą pracę, oddając charakter wypowiedzi, dzięki czemu czytelnik czuje tę różnorodność. Tkanka powieści nie jest płaska i jednowarstwowa. Mieni się feerią przekazu.

Fakt nr 4 – nie czytałam dotychczas powieści tak bardzo kobiecej, odważnej i będącej fikcją literacką.

Fakt nr 5 – długo zbierałam myśli, aby stworzyć ten wpis. Czuję, że nie mam umiejętności pisania o książkach, które są zaangażowane i niosą ważny przekaz. Nie potrafię w pełni oddać charakteru tej powieści określaną przez „Sunday Times” i „Guardiana” książką dekady.

Kilka słów o fabule

Czym jest Dziewczyna, kobieta, inna? To dwanaście historii, które wiodą nas przez życie w Wielkiej Brytanii. Każda jest inna, bo każdy z nas jest inny. Mamy różne potrzeby, inny cel, do którego dążymy i przede wszystkim bagaż doświadczeń. Szukamy szczęścia, zrozumienia, miłości, akceptacji, wsparcia. Laboratorium życia obfituje w składniki, z których będziemy umieć stworzyć zadowalający eliksir, ale czasami, czegoś nam brakuje, czegoś jest za mało.

Bernardine Evaristo kreśli portrety kobiet. Im poświęca uwagę i daje przestrzeń do wyrażania siebie. Co równie ważne nie omija, a wręcz faworyzuje kwestie związane z równouprawnieniem, tolerancją, uprzedzeniami, czy tożsamością płciową.

Kilka słów o wrażeniach

Oprócz tego, że Dziewczyna, kobieta, inna jest świetnie napisana, z interesującymi postaciami i ich przeżyciami wyreżyserowanymi przez życie, to również jest ważna ze społecznego i obyczajowego punktu widzenia.

Bernardine Evaristo potrafiła napisać powieść, która jest odbiciem bardzo wielu problemów kobiet, osób nieheteronormatywnych oraz osób czarnoskórych. Literacki dialog jest potrzebny. Autorka doskonale wyraziła swoje zdanie. Możemy włączyć się do rozmowy poprzez sięgnięcie po powieść. Zachęcam!

PS Polecam eksplorację Internetu i mediów społecznościowych, w celu znalezienia i przeczytania bardzo ciekawych opinii i recenzji powieści.

Tytuł: Dziewczyna, kobieta, inna
Autor: Bernardine Evaristo
Wydawnictwo Poznańskie
Przekład: Aga Zano
Forma książki: papierowa; dostępna w formie e-booka i audiobooka
Gatunek: literatura piękna

Bękart ze Stambułu to najgłośniejsza powieść brytyjsko-tureckiej pisarki, a zarazem bestseller, za który wytoczono Elif Shafak „proces o <szkalowaniu tureckości> z artykułu trzysta pierwszego tureckiego Kodeksu Karnego”. Groziło jej do trzech lat więzienia. Finalnie oskarżenie zostało wycofane.

Moja trzynastoletnia córka przeczytała opis fabuły znajdujący się na okładce i stwierdziła pytając: „to chyba jest ciekawa książka?”. Tak córciu – bardzo ciekawa.

Kilka słów o fabule

Bękart ze Stambułu jest opowieścią o rodzinie, przeżyciach jej członków oraz odkrywaniu bolesnych kart historii Turcji i jej mieszkańców. Bohaterkami powieści są kobiety. To one grają główne role i nadają ton oraz rytm historii.

Poznajemy Asyę, która wraz z matką i ciotkami mieszka w Stambule.

– Moja rodzina to banda totalnych oszołomek. Cały kurz i brud wspomnień zmiatają pod dywan! Ciągle gadają o przeszłości, ale ją cenzurują. […] Codziennie łykamy kolejną dawkę fałszu.

Poznajemy również jej kuzynkę z Ameryki, która przylatuje do Turcji, by poznać korzenie swojej ormiańsko-tureckiej rodziny. Dziewczyny zaprzyjaźniają się, a odkrywane przez nie skrzętnie ukryte tajemnice, rzucają nowe światło na ich przeszłość i jestestwo.

Historie rodzinnie tak się wzajemnie przeplatają, że zdarzenie sprzed kilku pokoleń może wpłynąć na pozornie niezwiązane z nim obecne sytuacje. Przeszłość wcale nie przeminęła.

Przerzucony w przeszłości most pomiędzy Turcją, a Ameryką okaże się chwiejną konstrukcją mogącą zagrozić zdrowiu i życiu kobiet.

Kilka słów o wrażeniach

Elif Shafak ma dar plastycznego pisania. Ostrzegam czytelników – czytane powieści będąc głodnym, grozi chęcią plądrowania kuchennych szafek i lodówki. Ta książka pachnie Turcją. Mamy ją na języku, na podniebieniu, wchłaniamy ją porami skóry.

Oprócz walorów organicznych, historia Elif Shafak przyciąga realizmem, jak i odbiciem historii i społecznych konfliktów na kartach powieści. Autorka wplata również wątki realizmu magicznego, które świetnie dopełniają całości tworząc bardzo interesujący obraz.

Warto wspomnieć, że Elif Shafak jest z wykształcenia politolożką. Ukończyła stosunki międzynarodowe oraz studia genderowe. Jest feministką, obrończynią praw kobiet, praw LGBT i wolności słowa. Swoje przekonania i wartości przemyca w Bękarcie ze Stambułu kreśląc postaci kobiet świadomych swojej wartości.

„Rozwódka”, „słomiana wdowa” ani żaden lepki epitet z twojego leksykonu nieszczęśnic nie odnosi się do mnie. Twoja córka jest grzesznicą, nosi minispódniczki, kocha swoje kółko w nosie i nieślubne dziecko. Czy ci się to podoba, czy nie!

Bękart ze Stambułu jest niespieszną powieścią, w której akcja często spowalnia. Zupełnie mi ten brak dynamizmu nie przeszkadzał. Z przyjemnością zagłębiałam się w historie barwnych bohaterek powieści. Polecam i przypominam – warto mieć coś do chrupania w czasie lektury.

PS Polecam również uwadze inną powieść Elif Shafak zatytułowaną 10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie, która znalazła się na krótkiej liście tytułów nominowanych do Nagrody Bookera.

Tytuł: Bękart ze Stambułu
Autor: Elif Shafak
Wydawnictwo Poznańskie
Przekład: Michał Kłobukowski
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka
Gatunek: literatura piękna

Słowem wstępu

Patrząc na najnowszą powieść Elif Shafak, brytyjsko-tureckiej pisarki, nie sposób nie skomentować przyciągającej wzrok okładki. Brawa dla Wydawnictwa Poznańskiego za dbałość o wydawane książki i ich estetyczny szlif.

Nigdy wcześniej nie spotkałam się z twórczością autorki, pomimo tego, że jest pisarką nagradzaną na całym świecie i jednocześnie najbardziej poczytną autorką o tureckich korzeniach. Warto również wspomnieć, że jej „10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” znalazła się na krótkiej liście tytułów nominowanych do Nagrody Bookera 2019 (The Man Booker Prize).

Kilka słów o fabule

Powieść Elif Shafak to historia Leili, będąca retrospekcją snutą przez umierający umysł. Historia kobiety, która będąc dziewczynką, uciekła z rodzinnego domu do Stambułu. Powodem jej ucieczki był brak zrozumienia i postawa rodziców, którzy stanęli po przeciwnej stronie, po stronie kłamstwa. Zawalczyła o siebie, równocześnie wpadając w kolejne opresyjne ramiona. Szczęście kilkukrotnie uśmiechnęło się do niej, stawiając na jej drodze piątkę przyjaciół. Ludzi jak ona wyjątkowych, którzy również wybrali prawo do bycia sobą, wbrew temu, czego oczekuje społeczeństwo i rodzina.

Kilka słów o wrażeniach

„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” to historia przyjaźni, odnajdywania się i przyciągania ludzi, których łączy samodzielność i życie na własnych warunkach. Pomimo tego kim są teraz, co robią, są wierni sobie.

Niecodzienna narracja i powroty do przeszłości tworzą bardzo ciekawy obraz. Chociaż nie jest on kompletny – umysł Leili wyświetla fragmenty z jej życia – przedstawia interesujący kolaż.

Powieść czyta się bardzo swobodnie, bez świadomości upływającej historii. „10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” jest trochę baśniowa, ale porusza również trudne tematy. Ich przekaz nie ma dużej siły rażenia, jest raczej wyważony i podany w nierewolucyjny sposób.

Jedno ze słów, które będzie mi się kojarzyło z tą powieścią, to przyjemna. Czas spędzony z historią Leili i bliskimi jej sercu osobami uważam za bardzo udany. Fajna literatura środka.

Tytuł: "10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie"
Autor: Elif Shafak
Wydawnictwo Poznańskie
Przekład: Natalia Wiśniewska
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka i audiobooka, czyta Marta Markowicz
Gatunek: literatura piękna