Wydawnictwo Poznańskie

Bękart ze Stambułu to najgłośniejsza powieść brytyjsko-tureckiej pisarki, a zarazem bestseller, za który wytoczono Elif Shafak „proces o <szkalowaniu tureckości> z artykułu trzysta pierwszego tureckiego Kodeksu Karnego”. Groziło jej do trzech lat więzienia. Finalnie oskarżenie zostało wycofane.

Moja trzynastoletnia córka przeczytała opis fabuły znajdujący się na okładce i stwierdziła pytając: „to chyba jest ciekawa książka?”. Tak córciu – bardzo ciekawa.

Kilka słów o fabule

Bękart ze Stambułu jest opowieścią o rodzinie, przeżyciach jej członków oraz odkrywaniu bolesnych kart historii Turcji i jej mieszkańców. Bohaterkami powieści są kobiety. To one grają główne role i nadają ton oraz rytm historii.

Poznajemy Asyę, która wraz z matką i ciotkami mieszka w Stambule.

– Moja rodzina to banda totalnych oszołomek. Cały kurz i brud wspomnień zmiatają pod dywan! Ciągle gadają o przeszłości, ale ją cenzurują. […] Codziennie łykamy kolejną dawkę fałszu.

Poznajemy również jej kuzynkę z Ameryki, która przylatuje do Turcji, by poznać korzenie swojej ormiańsko-tureckiej rodziny. Dziewczyny zaprzyjaźniają się, a odkrywane przez nie skrzętnie ukryte tajemnice, rzucają nowe światło na ich przeszłość i jestestwo.

Historie rodzinnie tak się wzajemnie przeplatają, że zdarzenie sprzed kilku pokoleń może wpłynąć na pozornie niezwiązane z nim obecne sytuacje. Przeszłość wcale nie przeminęła.

Przerzucony w przeszłości most pomiędzy Turcją, a Ameryką okaże się chwiejną konstrukcją mogącą zagrozić zdrowiu i życiu kobiet.

Kilka słów o wrażeniach

Elif Shafak ma dar plastycznego pisania. Ostrzegam czytelników – czytane powieści będąc głodnym, grozi chęcią plądrowania kuchennych szafek i lodówki. Ta książka pachnie Turcją. Mamy ją na języku, na podniebieniu, wchłaniamy ją porami skóry.

Oprócz walorów organicznych, historia Elif Shafak przyciąga realizmem, jak i odbiciem historii i społecznych konfliktów na kartach powieści. Autorka wplata również wątki realizmu magicznego, które świetnie dopełniają całości tworząc bardzo interesujący obraz.

Warto wspomnieć, że Elif Shafak jest z wykształcenia politolożką. Ukończyła stosunki międzynarodowe oraz studia genderowe. Jest feministką, obrończynią praw kobiet, praw LGBT i wolności słowa. Swoje przekonania i wartości przemyca w Bękarcie ze Stambułu kreśląc postaci kobiet świadomych swojej wartości.

„Rozwódka”, „słomiana wdowa” ani żaden lepki epitet z twojego leksykonu nieszczęśnic nie odnosi się do mnie. Twoja córka jest grzesznicą, nosi minispódniczki, kocha swoje kółko w nosie i nieślubne dziecko. Czy ci się to podoba, czy nie!

Bękart ze Stambułu jest niespieszną powieścią, w której akcja często spowalnia. Zupełnie mi ten brak dynamizmu nie przeszkadzał. Z przyjemnością zagłębiałam się w historie barwnych bohaterek powieści. Polecam i przypominam – warto mieć coś do chrupania w czasie lektury.

PS Polecam również uwadze inną powieść Elif Shafak zatytułowaną 10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie, która znalazła się na krótkiej liście tytułów nominowanych do Nagrody Bookera.

Tytuł: Bękart ze Stambułu
Autor: Elif Shafak
Wydawnictwo Poznańskie
Przekład: Michał Kłobukowski
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka
Gatunek: literatura piękna

Słowem wstępu

Patrząc na najnowszą powieść Elif Shafak, brytyjsko-tureckiej pisarki, nie sposób nie skomentować przyciągającej wzrok okładki. Brawa dla Wydawnictwa Poznańskiego za dbałość o wydawane książki i ich estetyczny szlif.

Nigdy wcześniej nie spotkałam się z twórczością autorki, pomimo tego, że jest pisarką nagradzaną na całym świecie i jednocześnie najbardziej poczytną autorką o tureckich korzeniach. Warto również wspomnieć, że jej „10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” znalazła się na krótkiej liście tytułów nominowanych do Nagrody Bookera 2019 (The Man Booker Prize).

Kilka słów o fabule

Powieść Elif Shafak to historia Leili, będąca retrospekcją snutą przez umierający umysł. Historia kobiety, która będąc dziewczynką, uciekła z rodzinnego domu do Stambułu. Powodem jej ucieczki był brak zrozumienia i postawa rodziców, którzy stanęli po przeciwnej stronie, po stronie kłamstwa. Zawalczyła o siebie, równocześnie wpadając w kolejne opresyjne ramiona. Szczęście kilkukrotnie uśmiechnęło się do niej, stawiając na jej drodze piątkę przyjaciół. Ludzi jak ona wyjątkowych, którzy również wybrali prawo do bycia sobą, wbrew temu, czego oczekuje społeczeństwo i rodzina.

Kilka słów o wrażeniach

„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” to historia przyjaźni, odnajdywania się i przyciągania ludzi, których łączy samodzielność i życie na własnych warunkach. Pomimo tego kim są teraz, co robią, są wierni sobie.

Niecodzienna narracja i powroty do przeszłości tworzą bardzo ciekawy obraz. Chociaż nie jest on kompletny – umysł Leili wyświetla fragmenty z jej życia – przedstawia interesujący kolaż.

Powieść czyta się bardzo swobodnie, bez świadomości upływającej historii. „10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” jest trochę baśniowa, ale porusza również trudne tematy. Ich przekaz nie ma dużej siły rażenia, jest raczej wyważony i podany w nierewolucyjny sposób.

Jedno ze słów, które będzie mi się kojarzyło z tą powieścią, to przyjemna. Czas spędzony z historią Leili i bliskimi jej sercu osobami uważam za bardzo udany. Fajna literatura środka.

Tytuł: "10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie"
Autor: Elif Shafak
Wydawnictwo Poznańskie
Przekład: Natalia Wiśniewska
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka i audiobooka, czyta Marta Markowicz
Gatunek: literatura piękna

Ogromną przyjemność sprawia mi czytanie książek, w których jednym z głównych tematów jest przyjaźń dziecka z dorosłym. Powieści, gdzie bohaterami jest dwójka ludzi o różnych życiowych doświadczeniach, a potrafiących obdarować się tym, co najcenniejsze – ciepłym uczuciem, szacunkiem i pamięcią.

Kilka słów o fabule

„Ballada o lutniku”, jednego z najbardziej znanych bułgarskich pisarzy, porwała mnie do świata Georga Heniga, mistrza lutnictwa, nauczyciela, człowieka z pasją i znawcy dusz ludzkich. Poznajemy go oczami chłopca o imieniu Wiktor, który wraz z rodzicami bierze pod swe skrzydła starszego pana. Georg Henig żyje w skrajnym ubóstwie, w maleńkim mieszkaniu, w zrujnowanej stalinizmem Sofii. Mieszka w otoczeniu narzędzi i dusz zmarłych bliskich. Jest pokorny, nie skarży się, nie awanturuje, ani nie walczy z losem. Tym co stanowi sens życia są skrzypce i kontakt z dorastającym chłopcem.

Kilka słów o wrażeniach

Powieść Wiktora Paskowa rozczuliła mnie postawą głównych bohaterów, ich marzeniami oraz zawiązującą się między nimi przyjaźnią.

Na swój sposób znalazłem w końcu dziadka – był wyjątkowo biedny, bezgranicznie dobry, wyglądał jak postać z bajki, miał tajemnice, przyjechał z nieznanego dalekiego kraju i mówił magicznym językiem, znał dziwne rzemiosło i żył w biedzie jak święty.

Autor pokazuje oblicze dobrego człowieka, który chociaż sam nie żyje w dostatku, to nie pozostaje obojętny na cierpienia bliźniego. Byłoby idealnie, gdyby na świecie byli tylko empatyczni ludzie. Jednak to ułuda, dlatego w powieści Wiktora Paskowa nie brakuje tych, dla których dobra materialne są ważniejsze od smutnej doli człowieka. Tych, dla których przyjaźń, czy uważność na drugiego, są zagrzebane pod warstwą dbania o własny dobrobyt.

„Balladę o lutniku” czytało mi się cudownie. Bardzo spodobał mi się styl autora, jego sposób wyrażania myśli i emocji. Próżno szukać w powieści retorycznych, czy stylistycznych figur, „które wprawiałyby czytelnika w zakłopotanie”. Za to znajdziemy w historii lutnika szczyptę oniryzmu, realizmu magicznego, ubrane w proste, ale pięknie rezonujące słowa.

Słowem podsumowania

Historia przedstawiona przez Wiktora Paskowa wydaje się nieskomplikowana. Jednocześnie jest doskonałym dowodem, że prostota może być czarująca i wcale nie tak jednoznaczna, tudzież jednowymiarowa.

Bardzo miło będę wspominała tę powieść, bo jej lektura niosła ze sobą spokój i przyjemne wzruszenia.

Tytuł: "Ballada o lutniku"  
Autor: Wiktor Paskow 
Wydawnictwo Poznańskie 
Przekład: Mariola Mikołajczak 
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka 
Gatunek: literatura piękna
Data premiery: 30 wrzesień

Zderzenie z oceną innych

Nie pamiętam, kiedy mój odbiór powieści tak bardzo różnił się od rekomendacji. W tym miejscu warto wspomnieć, że powieść Nico Walkera jest finalistką PEN Hemingway Award oraz jedną z najlepszych książek roku według „New Yorkera”, „Entertainment Weekly” i „Vogue’a”. Przyznaję, że nie często czytam blurby, ale w przypadku „Świeżego” musiałam, ponieważ byłam bardzo ciekawa zdania innych pisarzy.

Kilka (prostych) słów o fabule

Bohaterem powieści jest młody chłopak, który zakochuje się w dziewczynie, zaciąga się do wojska, zostaje wysłany do Iraku, wraca do kraju cierpiąc na zespół stresu pourazowego (PTSD), uzależnia się od narkotyków i w końcu napada na banki, żeby zdobyć pieniądze na używki. Finalnie trafia do więzienia.

Fabuła powieści mogłaby być naprawdę interesująca. Ba! Byłam przekonana, że taka będzie! Niestety to co otrzymał czytelnik, kompletnie do mnie nie przemówiło. Spłycenie zagadnienia PTSD, wyolbrzymianie, czytaj: pisanie w kółko o seksie, ćpaniu i kombinowaniu pieniędzy na narkotyki, również nie wywarło na mnie pozytywnego wrażenia.

Kilka słów o języku powieści i stylu

Na okładce znajduje się zdanie: „jedna z najbardziej kontrowersyjnych powieści ostatnich lat”. Nie potrafię odnieść się do tego stwierdzenia, gdyż nie znam aż tak światowego rynku prozy, żeby wiedzieć jak „Świeży” wypada na jego tle. Dla mnie kontrowersyjny, i to bardzo, jest język i styl jakim operuje autor. Powiedzieć, że powieść zawiera liczne wulgaryzmy, to spore niedomówienie. Książka aż kipi przekleństwami i potocznym językiem. Nie jestem purystą, przekleństwa w literaturze nie powodują, że daną książkę nie akceptuję, czy odkładam.

Nawiązując do fabuły – prawdą jest, że dwóch narkomanów, więźniów, żołnierzy, nie będzie prowadziło konwersacji językiem Shakespeare’a, gdyż byłoby to kuriozalne. Jednak wtrącanie przekleństwa z częstotliwością przecinka w zdaniu, po chwili zaczęło mi przeszkadzać i mnie razić. Do tego dochodzi styl autora, który mocno odbija się w dialogach bohaterów, które w moim odczuciu są proste, by nie rzec prostackie. Ale ponownie można bronić powieści stwierdzając, że jacy bohaterowie i ich historia, takie dialogi i język.

Jakub Żulczyk stwierdza: „Niebywale świeża i prawdziwa proza, rytmiczna i pulsująca, żywa i nawinięta”. Powieści Nico Walkera nie można odmówić prawdziwości, czy świeżości (świeży jako „wnoszący coś nowego”). Na pewno jest to proza, której nie czytamy na co dzień.

Łukasz Orbitowski napisał: „(…) Walker jest mistrzem stylistycznego minimalizmu, ale i wielkim pisarzem”. Tak, minimalizmu stylistycznego jest w „Świeżym” bez liku, ale czy ma ono poziom mistrzowski? Moim zdaniem nie.

Są plusy!

Wrażenie za to zrobił na mnie przekład Krzysztofa Cieślika, bo z tego, co wiem, tłumaczenie wulgaryzmów i oddanie klimatu języka ulicy, jest sztuką.

Również okładka naprawdę pięknie się prezentuje, a jej faktura jest osobliwie przyjemna w użytkowaniu.

I jeszcze na koniec

Ogromnie zdziwiły mnie podziękowania autora, z których wynika, że gros pracy przy tej powieści wykonał wydawca, a jego pisarstwo – jak sam przyznaje – jest raczej marne.

Trzymając przed sobą „Świeżego” Nico Walkera stwierdzam, że jego największym atutem jest przekład i polskie wydanie. Treść mnie nie porwała, a styli i język zniesmaczyły, chociaż, jak pisałam wcześniej, pasują do fabuły i bohaterów powieści. To nie jest moja bajka. Może ma drugie dno, którego ja nie dostrzegam?

Tytuł: "Świeży" 
Autor: Nico Walker
Wydawnictwo Poznańskie
Tłumaczył: Krzysztof Cieślik
  Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka i audiobooka - czyta Maciej Kowalik
Gatunek: literatura piękna

Kolejna powieść, która cieszy

Nie zdawałam sobie sprawy, że decyzja o wznowieniu Serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich przez Wydawnictwo Poznańskie tak pozytywnie wpłynie na moją czytelniczą przygodę. Nie dość, że wznawiane i wydawane są świetne powieści, to dodatkowo ich okładki niesamowicie cieszą oko i zaspokajają głód pięknych grzbietów.

Dlaczego o tym piszę? Pierwszą książką ze wspomnianej serii byli Niewidzialni Roya Jacobsena, która zapoczątkowała sagę o rodzinie Barrøy. Do dzisiaj pamiętam jak zachłysnęłam się tą prozą i jak dużo pozytywnych emocji we mnie wzbudziła. I jak mówi się, że pierwszej miłości się nie zapomina, tak ta powieść ma szansę być moją ulubioną. Jak będzie, to się jeszcze okaże, bo wydawnictwo nie zasypia gruszek w popiele i co rusz raczy nas nową powieścią skandynawskiego autora, czy też autorki.

Najnowszym „dzieckiem” serii skandynawskiej są „Oczy z Rigela”, czyli trzecia część sagi. Po drodze było jeszcze Białe morze, które nie wywarło na mnie aż tak dużego wrażenia jak wspomniani „Niewidzialni”. Bardzo byłam ciekawa jak tym razem Roy Jacobsen pokieruje historią i gdzie zabierze czytelników. Czy nadal będziemy chłonęli surowy klimat wyspy, czy też wypłyniemy na szerokie wody. Niespodziewanie „Oczy z Rigela” zabrały nas w długą wyprawę w głąb lądu i zaserwowały bardzo emocjonalną podróż głównej bohaterki.

Żywot Ingrid

Ingrid Barrøy wiedzie życie na wyspie. Teraz żyje nie tylko dla siebie, lecz także dla swojej małej córki. Życie po wojnie, po katastrofie, życie po miłości, jest na tyle wyblakłe od sensu i bez wyrazu, że kobieta postanawia wyruszyć z niemowlęciem w poszukiwaniu ukochanego. Podąża jego śladami, korzystając ze wskazówek udzielanych jej przez kolejno napotykane osoby. Wydaje się, że zamknięta jest w bańce swoich marzeń, ułudy i wyobrażeń. Niezmordowanie pokonuje kolejne etapy wędrówki, zbierając po drodze skrawki wspomnień i relacji ludzi.

Kilka słów o wrażeniach

„Oczy z Rigela” ponownie, jak to było z poprzednimi powieściami autora, urzekły mnie swoim klimatem. Roy Jacobsen doskonale potrafi oddać prawdziwą naturę przyrody, ze wszystkimi jej kaprysami oraz jej siłę w przeciwstawianiu się obecności i ingerencji człowieka. W swoich książkach pokazuje, że to człowiek jest zależny od natury i to on winien się dostosować.

Koncepcja powieści-drogi, z którą mamy do czynienia w jego najnowszej powieści, bardzo przypadła mi do gustu. Wewnętrzna kotłowanina myśli głównej bohaterki, jej konfrontacja z napotkanymi sytuacjami i informacjami jakie zdobywa, świetnie zostały ubrane w słowa. Poza tym ta niezłomność Ingrid i ogromna wiara w to, że odnajdzie ojca swojego dziecka, została w taki sposób przedstawiona, że ani przez chwilę nie podejmowałam próby oceniania jej zachowania, czy intencji. Z wielką przyjemnością towarzyszyłam jej w odkrywaniu śladów i prawdy o Aleksandrze.

Każda z trzech powieści Roya Jacobsena jest inna (to jest niesamowite) i na swój sposób wyjątkowa. Bardzo się cieszę, że to jeszcze nie koniec przygody z sagą i czekam na kolejną powieść autora.

Tytuł: "Oczy z Rigela" 
Autor: Roy Jacobsen
Wydawnictwo Poznańskie
Tłumaczył: Iwona Zimnicka
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka
Gatunek: literatura piękna
Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich

Ostatnio trafiam na powieści napisane przez pisarzy, którzy popełnili samobójstwo. Oprócz Stiga Dagermana, jest nim Osamu Dazai, autor „Zmierzchu„. Obydwoje zmarli młodo, jednak to co odróżnia Stiga Dagermana od japońskiego pisarza, to jego bardzo krótkie życie twórcze. Jak wylicza Per Olov Enquist (szwedzki pisarz, prozaik, autor sztuk teatralnych, publicysta i scenarzysta filmowy), który napisał przedmowę do „Poparzonego dziecka”, trwało ono zaledwie trzy lata i jedenaście miesięcy. W czasie tego okresu napisał kilka powieści, zbiór opowiadań, reportaż, sztuki teatralne, setki wierszy, po czym odebrał sobie życie. Wspomniany Per Olov Enquist powieść Dagermana określił mianem „Czystego Arcydzieła”.

„Poparzone dziecko” pokazuje sukcesywny upadek rodziny, w której dwóch mężczyzn, ojciec i syn, lokują swoje uczucia w jednej kobiecie. Co więcej, jest to historia niebywale wyboistej, przepełnionej emocjami drogi głównego bohatera, którą musiał przebyć, aby uzyskać życiową równowagę.

Ojciec zdradzał żonę „ponieważ była chora i ponieważ uważał ją za brzydką”. Pojawienie się kochanki ojca wprowadza w życie syna spore zamieszanie oraz wzbudza całe spektrum uczuć, od nienawiści do zauroczenia. Sytuacja ta sprawia, że młody człowiek trafia do matni wewnętrznych rozterek przetykanych obsesyjnymi myślami i sennymi koszmarami. Przy takim nagromadzeniu sprzecznych i zarazem gwałtownych emocji, musi dojść do tragicznych wydarzeń.

Powieść Stiga Dagermana ma bardzo niepokojącą i osobliwą narrację. Wypowiedzi głównego bohatera będące odbiciem niepokoju, często przybierają formę krótkich zdań. Wprowadzone przez autora elementy będące listami od siebie do siebie, wzmagają czytelniczą gorączkę. 

Powieść Stiga Dagermana w latach 40. podzieliła krytyków na dwa obozy. Jedni uznali ją za arcydzieło, inni podkreślali nadmiar psychoanalizy.

Po lekturze powieści stoję w rozkroku. Wiele jej fragmentów było emocjonujących, wywołujących mocne doznania i niepozostawiających mnie obojętną na fabułę. Jednak jako całość, powieść nie zrobiła na mnie piorunującego wrażenia. Fabuła żyje, jest bogata w uczucia i napięcie, jednak ich oddziaływanie na mnie traciło impet i nie osiągnęło satysfakcjonującej mocy. Liczyłam na nokaut, a skończyło się na niezłym sparingu.

W mojej ocenie to dobra powieść, wgryzająca się w podświadomość, jednak coś mi w niej nie do końca zagrało, żebym mogła określić ją pasjonującą. Jeśli szukacie w literaturze nieoczywistości zarówno w fabule, jak i narracji, to „Poparzone dziecko” będzie bardzo dobrym wyborem.

To nieprawda, że poparzone dziecko unika ognia. Ciągnie je do płomienia jak ćmę do światła. Wie, że jeśli się zbliży, znów się poparzy. Mimo to podchodzi bliżej.

Tytuł: „Poparzone dziecko”
Autor: Stig Dagerman
Wydawnictwo Poznańskie
Tłumaczył: Justyna Czechowska
Forma książki: papierowa, dostępna w formie e-booka
Gatunek: literatura piękna
Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich