Wydawnictwo Czarne

O tym, że Sofi Oksanen, fińska pisarka o estońskich korzeniach, świetnie pisze przekonałam się czytając „Oczyszczenie„. W powieści „Gdy zniknęły gołębie” kontynuuje i pogłębia temat podjęty w wymienionym „Oczyszczeniu”, malując obraz targanej wojną i powojennymi traumami Estonii. Kraju, który najpierw mierzył się z opresją hitlerowskiego, a później sowieckiego terroru.

Kilka słów o fabule

Czas akcji rozciąga się pomiędzy latami czterdziestymi, a sześćdziesiątymi dwudziestego wieku. W tym czasie dwójka bohaterów, będących kuzynami, mierzy się z machiną niemieckiej i sowieckiej okupacji. Sofi Oksanen pokazuje dwie, zupełnie różne postawy i sposoby adaptacji do nowej rzeczywistości.

Roland to idealista. Przeciwstawia się i walczy z hitlerowcami oraz nie staje po stronie bolszewików. Inaczej sprawa się ma z Edgarem, który za nic ma patriotyczną postawą. Kolaboruje z Niemcami i z entuzjazmem przyłącza się do sowieckiego aparatu. Pozbawiony kręgosłupa moralnego pewnie kroczy ścieżką ku spokojnemu bytowi i dobrobytowi.

Losy kuzynów wielokrotnie się splatają, prowadząc do zaskakującego zakończenia.

Kilka słów o wrażeniach

„Gdy zniknęły gołębie” czyta się bardzo dobrze. Jednak nie jest to powieść „lekka”, a wręcz niełatwa w odbiorze. Patrząc na podjęty przez autorkę temat, nie może lekką być. Bardzo spodobała mi się bezstronność i ukazanie różnych ludzkich postaw i zachowania, bez użycia moralizatorskiego tonu.

Wartością dodaną powieści jest jej edukacyjny wydźwięk, czyli pokazanie fragmentu historii jednego z europejskich państw. Ta historyczna narracja bardzo przypadła mi do gustu.

„Gdy zniknęły gołębie” to kawał bardzo dobrej literatury. Prawdziwej, ale nieoczywistej. Niewesołej i pouczającej. Polecam!

Tytuł: "Gdy zniknęły gołębie"
Autor: Sofi Oksanen
Wydawnictwo Czarne
Przekład: Sebastian Musielak
Forma książki: e-book
Gatunek: literatura piękna

Czy zdarzyło Wam się kiedyś przeczytać książkę i zaraz wrócić do jej początku? Nie po to, żeby przejść przez proces czytania po raz wtóry, ale po to, żeby fragmentarycznie, jeszcze raz, poczuć historię? Po to by docisnąć pojedyncze klocki, które umieszczone we właściwych miejscach, trochę wystawały? Ja tak miałam z najnowszą powieścią Mikołaja Grynberga.

Kilka słów o fabule

„Poufne” opowiada historię kilkupokoleniowej żydowskiej rodziny. Poznajemy ją przez pryzmat człowieka, który był wnukiem, synem, ojcem i mężem. On sam się zmieniał, ale również kontekst i jego otoczenie uległo zmianom.

Pamiętaj, ludzie zachowują się jak ludzie, gdy traktuje się ich jak ludzi – powtarzał.

W narracji „Poufnych” nie ma chronologii. Należy uważnie wsłuchiwać się w słowa autora, żeby uchwycić wszystkie nitki i więzy oplatające poszczególnych członków rodziny. To co przeżyli jest niejednokrotnie smutne, wręcz tragiczne, bardzo intymne i poufne. Matka, która znika, dom dziecka, dziadek nietolerujący spóźnialstwa, niepohamowana miłość do kobiet. Los pisze różne scenariusze, a człowiek podąża ścieżką wymodelowaną przez własne zasady i wierzenia.

Historia rodziny, jej bolesna przeszłość, kładzie się cieniem i cały czas przebija przez tkanki tekstu. Ale jej oddziaływanie blaknie i dla kolejnych pokoleń jest coraz bardziej transparentna i mniej odczuwalna.

Każdy ma prawo podejmować decyzje dotyczące swojego życia, ale nie jest powiedziane, że innym musi być z tym łatwo.

Kilka słów o wrażeniach

„Poufne” składa się z okruchów życia, momentów wesołych, przepełnionych bólem, dających otuchę, jak i tych zostających głęboko w sercu. Takie jak nasze życie – kolaż wydarzeń, które nas kształtują i nadają kierunek naszej przyszłości.

Prezentem od ciotki była maksyma: „Ludziom trzeba dawać wesołe historie, żeby nie pytali o smutek. Najlepiej nieprawdziwe, żeby nie mieli wątpliwości, że to prawda”.

Poukładać w głowie strzępy wspomnień, nie jest łatwo. Dlatego oddawałam się każdej mikropowieści bez skrępowania i wewnętrznego przymusu chronologizacji. Ułożenie całego obrazu było tylko efektem, a nie celem.

Bardzo spodobał mi się minimalizm, którym operuje Mikołaj Grynberg. Bez zbędnych słów, ale z wyrazistym przekazem. I tak mimochodem. Powieść zrobiła na mnie wrażenie. Polecam, bo to piękna proza.

Gdy w rodzinie ktoś umiera, trzeba się przetasować, a tak naprawdę trzeba być przygotowanym na zmiany. Stratę trzeba czymś wypełnić. Najpierw żałobą, później próbą powrotu do życia.

Tytuł: "Poufne"
Autor: Mikołaj Grynberg
Wydawnictwo Czarne
Forma książki: e-book, dostępna w formie audiobooka, czyta Andrzej Hausner
Gatunek: literatura piękna

Czuję dużą, emocjonalną więź z autorami, którzy mieszkają w moich okolicach, albo o nich piszą. Waldemar Bawołek mieszka i tworzy w Ciężkowicach, a na kartach „Echa słońca” zawędrował na chwilę do Tarnowa.

Proza Waldemara Bawołka zaskoczyła mnie, ale nie od samego początku. Początek powieści jest cudnie … zwyczajny. Poznajemy głównego bohatera mieszkającego z matką, którą dogląda, robi jej zakupy, egzystują razem, trochę jak przysłowiowy pies z kotem. Zawsze coś jej nie pasuje w poczynaniach syna. A to kupi owoce niewłaściwej wielkości, a innym razem kupi ich za dużo. Ciężko im się dogadać i żyć pod jednym dachem, ale tak naprawdę są na siebie skazani. Mężczyzna ma więcej kolegów, w identycznej jak on sytuacji. Spotykają się, piją, palą, prowadzą dysputy i wspominają, który kumpel własnie umarł i na co. Może się wydawać, że chodzenie na pogrzeby, to teraz ich najciekawsza rozrywka.

A ja chciałbym się stąd wyrwać, dosyć mam tego wszystkiego, tej biedy, tej starości, tej kurewskiej nędzy, tylko jak tu matkę samą zostawić na pastwę losu, starego drzewa nie przesadzisz.

Bardzo spodobał mi się małomiasteczkowy klimat powieści Waldemara Bawołka, z jego naturalistycznym stylem wyrażania emocji oraz kreacji miejsca i postaci. Jednak co warto podkreślić, autor w „Echu słońca” poszedł dalej. Zupełnie niepozornie, wplótł w fabułę filozoficzne spojrzenie, przeskakując – bardzo zgrabnie – z tematu, na temat. W tych momentach mamy poczucie wolności, oderwania się od rzeczywistości i meandrowania po rożnych obszarach ludzkiego życia, by po chwili znów być w domu, z zrzędzącą matką, kumplami palącymi tanie papierosy i pijącymi tani alkohol.

Uniwersum powieści jest nasz bohater, który cały czas rozmyśla, wspomina stare dzieje, przepracowuje w swojej głowie to wszystko, co spotkało go, albo i nie, w życiu. Świetnie autor nakreślił codzienność, wyłuskując z rzeczywistości wiele detali. Wydawałoby się, że na prowincji nic się nie dzieje, że tam nie ma miejsca na bogate i treściwe przemyślenia. A jest wprost przeciwnie.

Moje pierwsze spotkanie z prozą Waldemara Bawołka uważam za bardzo udane. Cieszę się, że odkryłam Skrytka (główny bohater) i jego życie wewnętrzne, do którego ucieka, aby choć na chwilę pozbyć się frustracji z powodu źle przeżytego życia i obecnej sytuacji w jakiej się znajduje. „Echo słońca” ma zwyczajna fabułę, ale za to wyjątkowe wykonanie.

Boże, daj mi cierpliwość, żebym zniósł to, czego nie jestem w stanie zmienić. Siłę, żebym zmienił to, co zmienić mogę, i mądrość, żebym mógł odróżnić jedno od drugiego.

Tytuł: „Echo słońca”
Autor: Waldemar Bawołek
Wydawnictwo Czarne
Forma książki: e-book, Legimi
Gatunek: literatura piękna

„Co ja tu robię?”, pytam często samą siebie w zamyśleniu, gdy przychodzi ta szara godzina, kiedy psa nie odróżnisz od wilka i pasterze zaganiają zwierzęta do owczarni. I sama sobie odpowiadam: „jak to co? Mieszkam. Na pustym polu i w pustym lesie. Na łące pamięci.

Ujęła mnie prostota okładki i opis. Wielką zachętą był dla mnie temat przewodni, czyli opowieść o krainie, która czaruje, chociaż wcale popularna nie jest. Beskid Niski i jego historia. O tym jest „Pusty las” Moniki Sznajderman.

Wołowiec mało więc wiedział o świecie, ale świat również niewiele wiedział o Wołowcu, Wołowiec to bowiem nie Zakopane, a Beskid Niski to nie Tatry.

Wszystko przemija i wszystko się zmienia. Nawet przyroda, jeśli człowiek zacznie w nią ingerować. Powieść Moniki Sznajderman nie jest łatwa w odbiorze, a nawet zaryzykuję stwierdzenie, że trudna. W moim odczuciu jest świadectwem jak i hołdem złożonym przez autorkę wszystkim tym, którzy kiedyś mieszkali w Wołowcu i okolicach. Poprzez liczne przywołania nazwisk konkretnych osób, wydarzeń i wspomnień przypomina nam wszystkim o tych, których już nie ma. Pisze o Żydach, Łemkach, Cyganach, o tych, którzy roili sobie w głowach myśli o wielkim bogactwie związanym z wydobyciem ropy oraz zwykłych ludziach, którzy przedwcześnie odeszli.

Urzekł mnie niesamowity klimat „Pustego lasu”. Miałam wrażenie, że nad powieścią unoszą się poranne mgły, a bolesna historia miejscowej ludności przywiera jak błoto do butów wędrowca. Z wielkim zainteresowaniem czytałam o historii krainy, o tym co przeminęło, co zostało wyrugowane i zniszczone. To wszystko wzbudziło we mnie nutę nostalgii i przemyśleń nad tym co my po sobie zostawimy i czy o nas ktokolwiek kiedyś wspomni.

Jako przepyszny bonus, którego w ogóle się nie spodziewałam, były wspomnienia o początkach wydawnictwa, mówiące o tym gdzie ono powstało, jak wyglądała praca założycieli i jak to się wszystko rozwinęło.

Przez chwilę, odrobinę zabrakło mi większej ilości opisów przyrody, bo te które się pojawiły, były malownicze i rozbudziły mój apetyt. Jednak po chwili zreflektowałam się, że to wszystko przecież jest, istnieje. Wystarczy wziąć plecak i pojechać w góry. Przecież to jest takie proste. A idąc beskidzkimi szlakami warto pomyśleć gdzie się chodzi, po czym się stąpa. Może właśnie w danym miejscu stał kiedyś dom, albo grobowiec?

Tak, dobrze, że się zachowały te księgi w przemyskim archiwum. Bo choć dziś cmentarz wydaje się pusty, dzięki nim wiem, że głęboko pod ziemią ukryta jest inna wieś, że żyje swoim życiem podziemny wołowiecki świat.

Tytuł: „Pusty las”
Autor: Monika Sznajderman
Wydawnictwo Czarne
Forma książki: papierowa; dostępna w formie ebooka
Gatunek: literatura piękna