Podziałały na mnie zachęty: „zakazana klasyka w nowym przekładzie Agaty Ostrowskiej”, „przełomowa, poruszająca i wciąż aktualna”. I jeszcze to, że Radclyffe Hall stworzyła pierwszą powieść saficką, która wstrząsnęła opinią publiczną i wzbudziła liczne kontrowersje. Premiera tej powieści odbyła się w 1928 roku. Co i jak opisała autorka, że powieść została w Wielkiej Brytanii zakazana?
To skandal, […], ta umyślnie egoistyczna tyrania milczenia narzucona przez świat, tego chytrego, starego tchórza, dbającego wyłącznie o własny komfort i dobre samopoczucie. Świat niczym struś chował głowę w piasek konwenansów, jakby nie widząc Prawdy, mógł jej uniknąć.
O fabule
Źródło samotności opowiada historię Stephen Gordon, dziewczynki, która dorasta w arystokratycznym domu, gdzie tylko ojciec jest przyjacielem, a matka wrogiem jej odmienności. Zamknięta w swoim świecie niezrozumienia, innej perspektywy, odczuwania i postrzegania relacji, zmuszona jest dusić swoje pragnienia. Nie potrafi pojąć, co się z nią dzieje, dlaczego woli fechtunek od „dziewczyńskich” przebieranek. Stephen nie pasuje do ról kobiecych narzucanych jej przez społeczeństwo i matkę. Ma silne poczucie inności i nie może się odnaleźć w heteronormatywnym świecie.
Osamotniona znajduje przyjaźń z nielicznymi osobami z jej otoczenia. Z czasem zakochuje się w kobietach. Jedno z pierwszych zauroczeń doprowadza niemal do skandalu i konieczności opuszczenia ukochanej posiadłości. Stephen czuje się wykluczona, a jej życie staje się historią walki o godność i prawo do miłości, w świecie, który tę miłość odrzuca.
O wrażeniach
Hall portretuje swoją bohaterkę z empatią i godnością, jakby starała się przekonać czytelnika, że homoseksualność to naturalna część ludzkiego istnienia, a nie patologia. Jej obraz jest niezwykle smutny, nasączony samotnością i spotęgowany niemożnością bycia sobą.
Styl, jakim pisze Hall, jest uroczysty, elegancki, momentami wręcz pompatyczny. Oddaje ducha czasu i wszechobecnych konwenansów, gdzie nie ma miejsca na odmienność. Gdyby ta historia miała powstać współcześnie, to nie byłaby aż tak rozpisana i poprowadzona szerokim nurtem. Czuć, że autorka chciała jak najlepiej przedstawić emocje, stan ducha bohaterki i ówczesne społeczne nastroje. Z naszej perspektywy ta narracja jest momentami zbyt melodramatyczna, jednak warto mieć na uwadze, że powstała prawie 100 lat temu. Stąd też nie dziwi fakt, że zyskała status powieści kultowej w środowiskach lesbijskich i queerowych. Przez dekady była jedyną szeroko dostępną powieścią, w której lesbijska bohaterka nie była karykaturą ani obiektem drwiny.
Źródło samotności bardzo dobrze się czyta i słucha (przeplatałam te dwie formy). Taki trochę powrót do przeszłości, do źródeł, z przyjemnym klimatem osadzonym w ograniczeniach, które oplatają człowieka.
Tytuł: Źródło samotności Autor: Radclyffe Hall Wydawnictwo Znak Literanova, Audioteka Przekład: Agata Ostrowska Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book i audiobook Gatunek: literatura piękna Współpraca barterowa
