Nie każdy czeka na jesień, ale prawda jest taka, że o tej porze roku bardzo dużo się dzieje w literackim świecie. Wydawnictwa prześcigają się w wydawaniu książek, które mają szansę podbić serca polskich czytelników. Każdy znajdzie coś dla siebie na nadchodzące długie wieczory.
We wrześniu, dokładnie 19 września, Wydawnictwo Znak zrzuci bombę. Będzie to niezwykła gratka dla fanów twórczości Wiesława Myśliwskiego. Ta gratka to dramaty zebrane w jednym tomie – „Złodziej”, Klucznik”, „Drzewo” i „Requiem dla gospodyni” (do tej pory były wydawane/prezentowane osobno).
Każda powieść Wiesława Myśliwskiego – niekwestionowanego Mistrza polskiej prozy – to wydarzenie. Jego dramaty tymczasem pozostają w cieniu. A są to teksty, które przenika charakterystyczna dla Myśliwskiego uniwersalna i głęboka mądrość. W tych opowieściach powracają ważne dla autora tematy: odpowiedzialności człowieka za zło, spotkania nowego świata ze starym, nieuchronności historii, kresu kultury chłopskiej i jego konsekwencji.
Co istotne, Wiesław Myśliwski jeszcze raz przyjrzał się swoim tekstom i dokonał poprawek. Jedne były drobne, inne całkiem spore – w dwóch dramatach zmienił zakończenie. Czytelnicy, którzy znali wcześniejsze wersje utworów, będą mogli porównać, co się wydarzyło i ocenić, czy te zmiany są lepsze, czy gorsze w odbiorze.
Z dramatami zmierzyłam się po raz pierwszy. Nie ukrywam, że obawiałam się tych tekstów – bardziej formy i przełożenia jej na moje wrażenia. Jednak po lekturze stwierdzam, że co mistrz, to mistrz. Czytało się i przeżywało niezwykle i wyjątkowo.
Kilka słów o dramatach
Dramaty ewoluują. Zaczyna się od bardzo kameralnego Złodzieja, gdzie w chłopskiej izbie spotykamy tylko sześciu bohaterów, w tym złodzieja, który ukradł kartofle z pola, ale milczy znacząco. Kolejno mamy Klucznika – miejsce akcji dzieli się na wiejską izbę, gdzie mieszka tytułowy klucznik oraz pałac, w którym żyje stary Hrabia. To zderzenie chłopstwa ze szlachtą może przynieść nieoczekiwany obrót sprawy. W dramacie Drzewo plejada bohaterów niezwykle się rozrasta. Oczami wyobraźni widziałam tytułowe drzewo na deskach teatru.
A na drzewie, wysoko na konarze, przywarty do pnia, siedzi Marcin Duda, chłop lat koło siedemdziesięciu. Jest boso, buty zostawił pod drzewem, a na szyi dynda mu wielki stryk, uwiązany drugim końcem u gałęzi nad głową.
I ten chłop pilnuje tego drzewa, bo w planach stoi, że zostało przeznaczony do wycinki. Co tam się pod tym drzewem dzieje? Ileż ciekawych postaci i historii, które za nimi idą, przewija się. Żyjący i umarli. Osoby z krwi i kości oraz postacie z zaświatów. To zdecydowanie mój ulubiony utwór. Tom kończy Requiem dla gospodyni podzielony na dwa akty. Miejscem, gdzie toczy się akcja, jest kuchenna izba. Jednak myśli czytelnika wędrują do pomieszczenia, gdzie leży nieżywa Gospodyni. Do rodzinnego domu przybywają jej córki, ale również pojawiają się przypadkowe osoby, które nie wiedzą o organizowanej stypie i nadają niezwykłego kolorytu tej scenie. Jednak kluczową postacią jest Boleś – „pastuch w wieku nieokreślonym, lecz raczej stary, szpetny, ubrany byle jak, w wymysiałym kapeluszu”.
Kilka słów o wrażeniach
Obcowanie z dramatami Wiesława Myśliwskiego było dla mnie niezwykłym doznaniem. Wyobraźnia budowała coraz to nowe obrazy, które zmieniały się jak w kalejdoskopie pomimo statyczności miejsca akcji. Można było zanurzyć się w historiach pojedynczych bohaterów i razem z nimi przeżywać różne emocje i żyć.
Ten zbiór był bardzo ożywczy dla moich czytelniczych wyborów. Bardzo polecam nie tylko fanom prozy polskiego pisarza, ale każdemu, kto chce spróbować czegoś innego, nie tylko jeśli chodzi o gatunek, ale również formę.
Warto dodać, że cennym dodatkiem jest posłowie Tomasza Bocheńskiego, który omawia i interpretuje pokrótce poszczególne utwory. Rzuca dobre światło na to, co może czytelnikowi umknąć.
PS Na tegorocznym Festiwalu Języka Polskiego w Szczebrzeszynie Złodzieja przeczytali Jerzy Radziwiłłowicz, Robert Więckiewicz, Adam Ferency, Michał Wójtowicz, Grażyna Barszczewska. Nie byłam, nie słyszałam, ale wiem od uczestniczki, że było to niezwykłe doznanie.
Tytuł: Złodziej. Klucznik. Drzewo, Requiem dla gospodyni Autor: Wiesław Myśliwski Wydawnictwo Znak Forma książki: papierowa Gatunek: dramat Współpraca
