Najbardziej niebieskie oko to powieściowy debiut Toni Morrison, który napisała w 1970 roku. 23 lata później otrzymała literacką Nagrodę Nobla jako pierwsza czarnoskóra kobieta. W decyzji uzasadniającej przyznanie tej nagrody Szwedzka Akademia napisała: „W powieściach charakteryzujących się siłą wizji literackiej i poetyckich wartości Morrison przedstawia najważniejsze problemy amerykańskiej rzeczywistości”.
A więc to tak. To ona go w nich budzi, jej czarna skóra. Wszystko w niej jest płynnym oczekiwaniem. Ale ta czarność to zastój i strach. To ta czarności sprowadza — wywołuje — podszytą niesmakiem pustkę w oczach białych ludzi.
Najbardziej niebieskie oko jest wyrazem smutków, tragizmu położenia czarnoskórych mieszkańców Ameryki z punktu widzenia dziecka. Pecola mieszka w biednej rodzinie i ma wielkie marzenie — mieć niebieskie oczy, wyjątkowej w jej mniemaniu.
[…] gdyby te oczy były inne, to znaczy piękne, to ona sama też byłaby inna. […] Gdyby wyglądała inaczej, pięknie, to może i Cholly (ojciec) byłby inny, i pani Breedlove (matka). Może wtedy by powiedzieli: „Jakie śliczne oczka ma ta nasza Pecola. Nie wolno nam robić złych rzeczy, kiedy przyglądają się takie śliczne oczka.
To powieść na wskroś uniwersalna, chociaż wchodząca głęboko w psychikę osób, które były prześladowane ze względu na kolor skóry. Opowiada o cierpieniu jednostki dotkniętej przemocą, brakiem miłości, odtrąceniem, dyskryminacją. Cierpi jednostka, cierpi rodzina, która nasiąknęła złem krążącym w otoczeniu. Jeśli w arterie społeczeństwa dostanie się zaraźliwe zepsucie, to ono rozpleni się, jak najgorszy chwast.
To właśnie owej niechęci do własnej czarnej skóry pierwsza z obelg zawdzięcza siłę rażenia.
Czarna dziewczynka marzy o niebieskich oczach białej dziewczynki, a od grozy tego marzenia gorsze było już tylko jego spełnienie.
Czytając Najbardziej niebieskie oko ciężko pojąć, że jest to debiut. Powieść jest wspaniale napisana, z wyczuwalną dojrzałością i mądrością w postrzeganiu rodzinnych problemów, przemocy, rasizmu, biedy i wzajemnych zależności, które tworzą supeł niezwykle trudny do rozplątania.
Cieszę się, że książka została ponownie przetłumaczona przez Kaję Gucio i wznowiona przez Wydawnictwo Poznańskie. Dzięki temu po nią sięgnęłam i przeżyłam bardzo dobry czytelniczy czas. Polecam!
Tytuł: Najbardziej niebieskie oko Autor: Toni Morrison Wydawnictwo Poznańskie Przekład: Kaja Gucio Forma książki: papierowa, dostępna jako e-book Gatunek: literatura piękna
